II edycja konkursu BOLD już za nami - zobacz nagrodzone projekty

Tematem tegorocznej edycji konkursu Cembrit Bold były zespoły budynków mieszkalnych wzniesionych z wielkiej płyty. Ich stan obecny i przyszłość są bez wątpienia jednymi z problemów węzłowych dla polskiej przestrzeni. W wielkopłytowych blokach żyje nadal 11 milionów Polaków, zdecydowana większość z nich marzy o tym by się stamtąd wyprowadzić. To na blokowiskach, użyjmy tego oceniającego słowa, skupia się wiele problemów architektonicznych (słynne termomodernizacje), urbanistycznych (dogęszczanie), społecznych i mieszkaniowych Polski roku 2015.

Co więcej, przez starszych mieszkańców blokowisk są one ciągle utożsamiane z systemem politycznym jaki doprowadził do ich powstania. Przeniesienie kategorii politycznych na kwestie architektoniczne nigdy nie robi dobrze architekturze. To między innymi dlatego konstruktywna dyskusja o blokach nie jest ciągle w Polsce możliwa. By to się stało do głosu musi dojść generacja architektów (ale i mieszkańców), którzy PRL-u po prostu nie pamiętają.


Jedną z okazji wsłuchania się w ten głos był właśnie Cembrit Bold. Na konkurs zostało nadesłanych 47 prac zgłoszonych przez studentów i absolwentów kierunków projektowych. Zdecydowana większość uczestników urodziła się po 1989. Dlatego przegląd prac konkursowych bardzo dużo powiedział o  marzeniach i ambicjach przyszłych architektów, za to nie powiedział nic o polityce. I niech tak już zostanie.

Oceniając prace jury oprócz wymogów formalnych określonych w regulaminie konkursu brało pod uwagę kompletność propozycji, ich złożoność, wrażliwość społeczną autorów oraz oczywiście kwestie estetyczne (zarówno w odniesieniu do proponowanych rozwiązań architektonicznych jak i sposobu ich prezentacji na planszach).


Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe czynniki nie było właściwie wątpliwości co do tego, która praca powinna zająć miejsce pierwsze. „Projekt rewitalizacji osiedli z wielkiej płyty” Aleksandry Gryc i Weroniki Marek to ze wszech miar praca kompletna. Autorki wyszły od rzetelnej analizy problemu i w kolejnych krokach znalazły jego rozwiązanie. Ich celem była humanizacja i indywidualizacja przestrzeni wielkiego blokowiska, która sprzyja integracji społecznej. Narzędzie jakiego użyły autorki do realizacji tego celu jest proste i dostępne. To balkon w zaproponowanych kilkunastu wariantach funkcjonalnych, oraz jego multiplikacja w postaci małej architektury umiejscowionej w przestrzeniach wspólnych osiedli.



Projekt duetu Gryc / Marek wydaje się wizjonerski i śmiały, a jednocześnie racjonalny i gotowy do realizacji. Na uwagę zasługuje też fakt, że autorki w swoim rozwiązaniu nawiązują do historii jednego z analizowanych osiedli. Warszawski Przyczółek Grochowski zaprojektowany został w latach siedemdziesiątych przez Zofię i Oskara Hansenów, którzy również próbowali (niestety bezskutecznie) używa mobilnych balkonów jako narzędzia humanizowania architektury.


Praca nagrodzona drugą nagrodą ujęła jury przede wszystkim solidnością wykonania, starannością oraz głębokim ukłonem w stronę problemu, który często pomijany jest w polskiej architekturze. Mateusz Kozica wziął bowiem na warsztat blokowisko w niewielkim Wieluniu. W miastach takich jak to osiedla wielkopłytowe traktowane są tylko jak architektoniczny i budowlany balast, zło konieczne. W zgłoszonej na konkurs pracy Mateusz Kozica nie tylko jednak proponuje racjonalną ale też spektakularną modernizację takiego osiedla.


Szare wieluńskie bloki zamienia w coś, co pod wieloma względami mogłoby konkurować z apartamentowcami stawianym w największych polskich miastach. W ten sposób próbuje przywrócić mieszkańcom dumę z miejsca, w którym żyją. Używa wręcz sformułowania „wizytówka miasta” i z tego sformułowania wywiązuje się solennie proponując kolejne architektoniczne rozwiązania. To całkowite odwrócenie roli takiej architektury w niewielkich miejscowościach i ich społecznościach, zupełnie nowa, świeża i zupełnie nieoczekiwana narracja w opowieści o polskich blokach.


„Podniebne podwórko” Macieja Balcerowskiego i Bartosza Girka zostało uhonorowane III nagrodą przede wszystkim za śmiałość i kompletność rozwiązania, które traktujemy w kategoriach koncepcyjnych, a nie realizacyjnych. Spiętrzenie przestrzeni międzyblokowego dziedzińca i zaadaptowanie ich na funkcje społeczne i integrujące w tak totalnej formie jest wyrazem potrzeb, o zaspokojeniu których ciągle się na blokowiskach zapomina. Autorzy proponują rozwiązanie dla konkretnego miejsca, wyprowadzają je z solidnej analizy by w pewnym momencie popuścić wodzy fantazji.


Wizja Balcerowskiego i Girka jest śmiała i utopijna, prowadzi nas bardziej do kolejnych refleksji niż realizacyjnych zapędów. To eksperyment przeprowadzony z wielkim wdziękiem na kartce papieru, wierzymy, że takiego eksperymentowania ciągle jest w naszej architekturze za mało.


Poza nagrodami głównymi jury zdecydowało się też dodatkowo wyróżnić równorzędnie trzy prace. „Włóknocement jako nowy obraz osiedla” Adrianny Młynek i Krystiana Maczugi zwrócił uwagę nie tylko spójnością i wizualną atrakcyjnością zaproponowanych rozwiązań, ale też po prostu realizacyjną gotowością. To projekt „do wzięcia”, wierzymy, że w końcu się tego doczeka. Maja Małkiewicz i Paweł Góral postanowili zaś przyjrzeć się najbliższej ciału koszuli - wzięli na warsztat dom studencki. Wątek kładki czy rampy spinającej przestrzenie osiedla powtarzał się w wielu pracach zgłoszonych na konkurs, tylko jednak w propozycji duetu Małkiewicz/ Góral znalazł uzasadnienie. Innymi prawami rządzi się bowiem osiedle mieszkalne, innymi akademik. Wyróżnienie zostało więc przyznane za dostrzeżenie i uwzględnienie tych różnic.


„Blok typowy” Tomasza Czubana wyróżniony został z kolei za uniwersalność. Tylko pozornie bowiem ta propozycja odnosi się do gliwickiego osiedla. Analiza różnorakich problemów i zespół rozwiązań zaproponowanych przez Czubana może zostać, tak jak niegdyś bloki, stypizowana i powielona w innych miejscach kraju. Jednocześnie Czuban zadbał o te elementy, które pozwalają jego projekt indywidualizować i dostosowywać do konkretnego miejsca.


Oprócz powyższych nagród i wyróżnień jury zdecydowało się wybrać sześć dodatkowych projektów do wystawy po konkursowej. Prezentowane prace zwracają uwagę oryginalnością (a niekiedy utopijnością) rozwiązań, walorami estetycznymi czy niezwykle atrakcyjną formą ich prezentacji. Stanowią też dobry punkt odniesienia dla zrozumienia i docenienia prac nagrodzonych.

Wszystkie nadesłane na konkurs prace można zobaczyć na stronie konkursu: cembritbold.pl

Patron medialny: infoArchitekta.pl