Wystawa Znaleźne. Przeszłość i przyszłość Kamionka i książka Kamionek. Niepozorna część Warszawy w ujęciu Marcina Wichy i Agnieszki Rayss

Marcin Wicha i Agnieszka Rayss, zafascynowani Kamionkiem, stworzyli wystawę i książkę, ukazujące tę mało znaną część prawobrzeżnej Warszawy. Słowo i fotografia uzupełniają się, tworząc jedyną w swoim rodzaju mozaikę opowieści. Na wystawie Znaleźne. Przeszłość i przyszłość Kamionka zaprezentowane zostaną obiekty i archiwalia z kolekcji Muzeum Warszawskiej Pragi, współczesne fotografie autorstwa Rayss, a nawet… bruk z terenu dawnego Instytutu Weterynaryjnego (dzisiaj Sinfonii Varsovii). Książka Kamionek to kilkanaście krótkich tekstów, w których Wicha z właściwym sobie umiłowaniem detalu i dowartościowaniem rzeczy pozornie nieistotnych nakreślił mapę wędrówek w czasie i przestrzeni. Zdjęcia Rayss powstałe na potrzeby publikacji pokazują, że różne perspektywy mogą spotykać się i przecinać w zaskakujący sposób. Razem stworzyły wyjątkową opowieść nie tylko o Kamionku, lecz także o tym, jak można przyglądać się miastu. Wernisaż wystawy i premiera książki odbędą się 9 kwietnia 2025 roku o godz. 18.00 w Muzeum Warszawskiej Pragi. 

Kiedy powstał Kamionek? Kto go tam wie. Na pewno nie wtedy, kiedy ktoś go tak nazwał *

Wieś Kamion pojawiła się w kronikach z XIV wieku, a w granice Warszawy wszedł dopiero w 1891 roku. W drugiej połowie XIX wieku i przez cały XX wiek Kamionek był rejonem przemysłowym. Tutaj produkowano soczewki, pompy, pociski, papierosowe gilzy, żelazka, siodła i uprzęże, butle z acetylenem i… ptasie mleczko. Po transformacji ustrojowej większość fabryk zlikwidowano, a obecnie dawne tereny przemysłowe przekształcane są w obszary zabudowy mieszkaniowej i usług. Zmiana wydaje się jedyną stałą cechą Kamionka. 

Wystarczy spacer, żeby zobaczyć cały poprzemysłowy świat 

Marcin Wicha i Agnieszka Rayss upodobali sobie ten nieefektowny kawałek stolicy. Krążyli po tym niewielkim skrawku Warszawy, łapiąc to, co znika, i tropiąc warstwy historii. Pomnik Budowy Szosy Brzeskiej, budynki fabryczne w nowych rolach, fragmenty brukowanych ulic, park Skaryszewski, ulica Grochowska, likwidowany skłot. Obiekty przeszłości wyszukali też w przepastnych magazynach Muzeum Warszawy.

W 2022 roku Muzeum Warszawskiej Pragi zaprosiło tę dwójkę do poprowadzenia spaceru po Kamionku. Wspólna wyprawa była ważnym punktem w pracy nad wystawą i książką.  

Kamionkografię można praktykować wszędzie 

Wystawa Znaleźne. Przeszłość i przyszłość Kamionka prowadzi przez materialność starego Kamionka, widma epoki industrialnej i najnowszy rozdział w jego historii. Bliska niegdyś relacja świata ludzkiego i przyrody zmieniła się wraz z początkiem przemysłowej historii tej części Warszawy. Potransformacyjny rozpad ustępuje pola gentryfikacji. Powstają osiedla, wizualizacje osiedli, plany rewitalizacji. 

Teczki pełne wycinków, listów, starych recenzji, ulotek, plakatów, pocztówek i rysunków 

Książka Kamionek – z tekstem Marcina Wichy i zdjęciami Agnieszki Rayss – jest opowieścią o historii tego miejsca i zarazem poetyckim esejem o przemijaniu. To również niezwykły manifest uważności dwojga autorów, którzy potrafią dostrzec wokół siebie niepozorne detale: rysę w chodniku, spłowiałą flagę, stare, przetarte ogłoszenia. Z tych obserwacji tworzą mozaikowy portret bliskiego im skrawka Warszawy, gdzie powoli blakną lub znikają ślady przeszłości. 

* Teksty kursywą pochodzą z książki Kamionek. 

Marcin Wicha (1972–2025) – grafik, felietonista, autor książek dla dzieci i dorosłych. Wydał m.in. Jak przestałem kochać design (2015), Rzeczy, których nie wyrzuciłem (2017, Nagroda Literacka im. Witolda Gombrowicza, Paszport „Polityki”, Nagroda Literacka Nike), Kierunek zwiedzania (2021, Nagroda im. Andrzeja Siemka), a ostatnio: Nic drobniej nie będzie (2022) i Gościnne występy (2024). Mieszkał na Grochowie.  

Agnieszka Rayss – fotografka, wykładowczyni Uniwersytetu SWPS w Warszawie, współzałożycielka kolektywu Sputnik Photos. Autorka książek fotograficznych: American Dream (2010), Tu się zaczyna koniec miast (2015), Z zapisków kolekcjonera (2019) i Ostatnia rozmowa z akademikiem Sacharowem (2022). 

 Wystawie towarzyszyć będą między innymi:

cykl spacerów, warsztatów i spotkań wokół przeszłości i współczesnych przemian Kamionka:
warsztaty z architektką Olą Kruk,
spacer z Cezarym Polakiem śladem dawnych fabryk na Kamionku,
spacer z Agnieszką Rayss,
rozmowa Filipa Springera z Pawłem Starcem w ramach cyklu „Migawki. Fotograficzne Archiwum Rewitalizacji”,
spacer z Michałem Słomskim w poszukiwaniu najdawniejszej przeszłości Kamionka;
projekt Aktywiści muzyczni realizowany przez Sinfonię Varsovię,
występ Maniuchy Bikont z nowym albumem Porządki, do którego teksty stworzył Marcin Wicha, w ramach Sceny Letniej,
oferta edukacyjna dla grup ze wszystkich poziomów szkolnych oraz edukacji nieformalnej.

Wystawa Znaleźne. Przeszłość i przyszłość Kamionka w Muzeum Warszawskiej Pragi potrwa od 9 kwietnia do 28 września 2025 roku. Wernisaż wystawy oraz premiera książki odbędą się 9 kwietnia o godz. 18.00, wstęp wolny.  Muzeum jest czynne we wtorki, środy i piątki od godziny 9.00 do 17.00, w czwartki od 11.00 do 20.00, w soboty i niedziele od 10.00 do 18.00. Bilety: 10 zł / 8 zł, w czwartki 1 zł.   

_{plakat wydarzenia}

KOLOFON

zespół kuratorski: Agnieszka Rayss, Marcin Wicha 

współpraca: Katarzyna Kuzko-Zwierz 

projekt wystawy: Maciej Siuda i Adrianna Gruszka  

projekt graficzny: Tomasz Frycz

produkcja: Michał Tański 

tłumaczenie: Antonia Lloyd-Jones, Nataliya Rymska

redakcja i korekta: Urszula Drabińska

projekt plakatu: Anna Światłowska, z wykorzystaniem fotografii Agnieszki Rayss, Tomasza Kaczora oraz ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie 

realizacja: Ksenia Góreczna, Paweł Grochowalski, Piotr Lipiński, Katarzyna Radecka, Leszek Sokołowski, Tomasz Raubo

opieka konserwatorska: Piotr Kaczkiełło, Julia Kłosińska, Igor Nowak, Piotr Popławski, Adam Wrzosek

koordynacja digitalizacji: Mikołaj Kalina 

digitalizacja: Adrian Czechowski, Eliza Kowalska-Małek, Kamil Łuczak, Michał Matyjaszewski, Anna Sulej

wypożyczenia zewnętrzne: Janusz Kurczak 

wypożyczenia wewnętrzne: Tomasz Lewandowski, Małgorzata Oliwińska, Dorota Parszewska, Joanna Rykiel, Zuzanna Sieroszewska-Rolewicz, Filip Żelewski 

dostępność: Karolina Sawicka

program edukacyjny: Aleksandra Karkowska-Rogińska, Małgorzata Kędzierzawska 

program towarzyszący: Ewelina Bartosik 

komunikacja i marketing: Anna Dobrowolska-Balcerzak, Małgorzata Czajkowska, Agata Fijałkowska, Agata Fronczyk, Dagmara Jędrzejewska, Daniel Karwowski, Karina Dąbska, Anna Ładna, Aleksandra Migacz, Jowita Purzycka, Nela Sobieszczańska, Milena Soporowska, Martyna Sowińska-Pasek vel Paszkowska 

obsługa prawna: Ina Klimas 

osoby i instytucje udostępniające obiekty lub ich wizerunki: Agnieszka Rayss, Andrzej Karczewski, Archiwum Państwowe w Warszawie, Biblioteka Narodowa, Centrum Rozwoju Przemysłów Kreatywnych, Kolektyw Zaczyn, Narodowe Muzeum Techniki, Sinfonia Varsovia

Data publikacji: 18.03.2025

Zaloguj się jako Użytkownik aby móc dodawać komentarze.