Nowy projekt artystyczny Katarzyny Krakowiak-Bałki zachwycił w Tokio

Projekt „Keeping flowers alive. Acoustic ikebana”, autorstwa znanej polskiej artystki – Katarzyny Krakowiak-Bałki, prezentowany w należącym do Fundacji Sogetsu kamiennym ogrodzie „Tengoku” („Niebo”), zachwycił synergią artystycznych form i swoim wieloaspektowym przekazem. Wystawę można oglądać w Tokio do 20 listopada br.

Projekt „Keeping flowers alive. Acoustic ikebana” został zainaugurowany 8 listopada br. 3-dniowym cyklem koncertów i performance’ów, Wystawa odbywająca się w kultowym tokijskim Sogetsu Plaza potrwa do 20 listopada br. Projekt jest efektem współpracy Katarzyny Krakowiak-Bałki z Instytutem Adama Mickiewicza oraz Zachętą – Narodową Galerią Sztuki w Warszawie przy wsparciu Instytutu Polskiego w Tokio.

Szkoła Sogetsu – źródło inspiracji

Punktem wyjścia dla instalacji autorstwa Katarzyny Krakowiak-Bałki była prawie stuletnia tradycja szkoły ikebany Sogetsu, która na początku XX wieku rzuciła wyzwanie ówczesnej sztuce układania kwiatowych kompozycji, uznając wyższość niczym nieskrępowanej artystycznej ekspresji. Łącząc wiele form w pełną znaczeń całość, artystka przekształciła tradycyjny japoński kamienny ogród w zupełnie nową przestrzeń. Przestrzeń, w której przemówiły dźwięki, elementy architektoniczne, roślinność i design w postaci ręcznie wykonanej plisowanej tkaniny. Koncepcja polskiej artystki doskonale korespondowała z przesłaniem mistrzów Sogetsu, twierdzących, że istota ikebany tkwi nie tyle w kwiatach, co właśnie w pustce znajdującej się pomiędzy nimi.

Pustka, w której zakwitły... dźwięki

Korzystająca z nowoczesnych technologii akustycznych praca autorstwa Katarzyny Krakowiak-Bałki sprawiła, że przestrzeń ogrodu „Tengoku” wypełniło pulsujące życie. Życie, które przybrało formę dźwięków i obrazów. Emitowane z głośników dźwięki stanowiły bowiem artystyczną wizję kształtu roślin i odgłosów natury. Równocześnie artystka wykorzystała mikrofony kontaktowe i samoaktywujące się głośniki, by wzmocnić subtelne, zwykle niesłyszalne dźwięki kwiatów. Dzięki temu powstała elektroakustyczna kompozycja, dodatkowo kształtowana za pośrednictwem rzemieślniczo wyprodukowanej plisowanej tkaniny, która rezonowała z akustyką otoczenia. W efekcie powstało zdynamizowane, pełne napięć miejsce, w którym dźwięk sąsiaduje z ciszą a forma z pustką. Miejsce budzące emocje, zastanawiające, a jednocześnie wciągające odbiorcę w swój magiczny świat, w którym dźwięk i forma tworzą jedność. Wielość artystycznych przekazów, które złożyły się na instalację, sprawiła, że w sposób niezauważony zatarły się granice między dziełem sztuki a jego odbiorcą.

Sercem instalacji „Keeping flowers alive. Acoustic ikebana” jest czerwona lilia – Lycoris radiata – w kulturze japońskiej kwiat o wielu znaczeniach. Jej toksyczne właściwości w zestawieniu ze zjawiskowym wyglądem zbudowały metaforę jakże kruchej równowagi między czystym pięknem a kryjącym się w nim niebezpieczeństwem. Skupienie się na właściwościach trujących roślin i ich akustycznym rezonansie umożliwiło pokazanie tej dwoistości natury. Tym samym akustyczna ikebana Katarzyny Krakowiak-Bałki nie tylko odzwierciedliła niewidzialną energię i rytm natury, ale też przekazała wiedzę o złożonej dynamice życia i mechanizmach służących przetrwaniu natury. Za sprawą swojej wieloaspektowości i możliwości wielu interpretacji instalacja zmuszała do refleksji nad delikatną i łatwą do zburzenia równowagą między działaniami człowieka a autonomią natury.

Projekt „Keeping flowers alive. Acoustic ikebana” udowadnia, że eksploracja obszarów na styku nowoczesnych technologii i świata natury pozwala kreować nowe wartości zbudowane z emocji, ale też pytań. Pytań, które nie tylko nurtują współczesnego człowieka, ale też ułatwiają mu odnalezienie się w świecie pełnym wyzwań i zagrożeń. Świecie, który na nowo chciałby odkryć utraconą więź ludzi z naturą.

Katarzyna Krakowiak-Bałka

artystka tworząca rzeźby, performance, obiekty przestrzenne oraz instalacje dźwiękowe. Uzyskała tytuł doktora na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz habilitację na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Jej prace pozwalają widzom/słuchaczom stać się integralną częścią dzieła sztuki i obcować z architekturą poprzez dźwięki. Buduje wielkoskalowe instalacje w oparciu o istniejące struktury.

Katarzyna Krakowiak-Bałka została uhonorowana licznymi wyróżnieniami przyznanymi m.in. przez St. John's College na Uniwersytecie Oksfordzkim, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Polsce, a także amerykańską fundację Trust for Mutual Education. W 2012 roku otrzymała nagrodę specjalną za wystawę „Making the Walls Quake as if They Were Dilated with the Secret Knowledge of Great Power” (kurator: Michał Libera) w Pawilonie Polskim na XIII Biennale Architektury w Wenecji. W 2020 roku stworzyła pracę „It Begins with One Word. Choose Your Own” w Barcelonie w pawilonie zaprojektowanym przez Ludwiga Miesa van der Rohe. W 2023 roku odbył się koncert w ramach projektu „Where does any Miracle start?” w Jeu de Paume, który obejmował instalację dźwiękową i funkcję online, manifestując zainteresowanie artystki akustyką architektury na jej przecięciu z żywymi organizmami. W latach 2019-2022 prowadziła Pracownię Przestrzeni Dźwiękowej na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, a od 2022 roku współprowadzi Międzywydziałową Pracownię Działań, którą prowadzi wspólnie z prof. Mirosławem Bałką. Mieszka i pracuje w Otwocku i Olivie w Hiszpanii. Identyfikuje się również jako ogrodniczka, codziennie dostrajając się do gleby i roślin oraz ucząc się od nich.