Plac Nowy Targ we Wrocławiu

Share |

Wrocławski plac Nowy Targ – choć położony w samym sercu miasta – nie tętni życiem. Nie ma tam ławek, fontanny i kawiarnianych ogródków. Nie ma ludzi. A jeśli są, to albo po prostu tędy przechodzą, albo parkują samochody. Nie zostają na dłużej, bo i nie ma po co. W końcu jednak miasto postanowiło ten stan rzeczy zmienić i ogłosiło konkurs na zagospodarowanie płyty placu. Zwyciężyła w nim koncepcja wrocławskiej pracowni Roman Rutkowski Architekci (Roman Rutkowski, Piotr Guliński).

Na konkurs wpłynęło ponad 80 prac. Zadaniem, z jakim musieli się zmierzyć architekci, było zaprojektowanie nowej aranżacji płyty placu z uwzględnieniem mebli miejskich i oświetlenia, zjazdów na podziemny parking, który ma powstać pod placem, pawilonu usługowego, straganów targowych, możliwości organizacji imprez masowych oraz miejsca na fontannę bez projektu jej formy.

Nowy Targ od lat wzbudza kontrowersje. Zabudowa z początku lat sześćdziesiątych, która zastąpiła doszczętnie zniszczone w czasie obrony miasta w 1945 r. przedwojenne kamienice, spędza sen z powiek zarówno krytykom powojennego modernizmu, którym marzy się rekonstrukcja budynków historycznych, jak i mieszkańcom miasta, którym pod warstwą brudu trudno dostrzec niewątpliwą wartość architektoniczną obecnych obiektów. Tymczasem założenie zaprojektowane przez Annę i Jerzego Tarnawskich, Włodzimierza Czerechowskiego i Ryszarda Natusiewicza, jest jednym z najlepszych przykładów powojennej, wrocławskiej architektury i urbanistyki – spójnym zespołem, o którego charakterze decyduje geometryczna kompozycja elewacji budynków i płyty placu.

Autorzy zwycięskiej koncepcji, doceniając wartość powojennej realizacji i powołując się na prawa autorskie żyjących jeszcze twórców projektu, zrezygnowali z daleko idących ingerencji w charakter placu. Przede wszystkim zachowali jego geometrię – wyraźny raster dzielący płytę na duże, kwadratowe pola o boku długości 5 metrów – rozciągając ją na obszar, który ma zostać włączony w obręb placu, a który dziś pełni funkcję parkingu. Także pozostałe elementy projektu – pawilon usługowy, stragany handlowe i basen fontanny – zostały wyprowadzone z obecnego modułu płyty placu.

Jednym z wymogów konkursowych było zaprojektowanie pawilonu handlowo-usługowego, który oddzieli plac od ruchliwej ulicy św. Katarzyny. Stanie on w miejscu, gdzie już w pierwotnej koncepcji z lat pięćdziesiątych zakładano budowę podobnego obiektu. Wówczas jednak planów tych nie udało się zrealizować. Współczesnemu budynkowi architekci nadali oszczędną, geometryczną formę prostopadłościanu ze stali i transparentnego lub matowego szkła. Pawilon nakryty będzie wysuniętym, ażurowym dachem, dla którego inspiracją były kraty zainstalowane przez mieszkańców w balkonach otaczających plac budynków. Ciekawy zabieg wprowadzenia elementów nawiązujących do spontanicznej działalności mieszkańców ma złagodzić geometryczny rygor kompozycji, a jednocześnie jest ukłonem w stronę wizualnej identyfikacji miejsca tworzonej przez jego wieloletnich użytkowników. Ażurowy dach można będzie całkowicie zasłonić elektrycznie sterowanymi roletami materiałowymi. Pawilon będzie mieścił dwa sklepy, kawiarnię i wyjście z parkingu podziemnego. Drugi – niższy i węższy – budynek o analogicznie ukształtowanych elewacjach i dachu architekci zaproponowali umieścić przy północnej pierzei placu, gdzie partery budynków mieszkalnych są pozbawione punktów handlowych i usługowych.

Naprzeciwko wyższego pawilonu, w zachodniej części placu, stanąć mają cztery stragany targowe, a w strefie południowej – scena z rzędem ławek. Organizacji imprez plenerowych sprzyjać ma pozostawienie dużej powierzchni placu pustej. Obecny kwadratowy kwietnik przekształci się w fontannę, dookoła której rozmieszczono leżaki (architekci zaproponowali przywrócenie na plac oryginalnej fontanny Neptuna, która stała tu przed wojną, a obecnie znajduje się w zbiorach wrocławskiego Muzeum Architektury). Zimą basen fontanny może być przekształcany w lodowisko. Projekt zakłada także uzupełnienie zielni na placu, postawienie lamp, ławek i stojaków na rowery.

Drugą nagrodę w konkursie otrzymała warszawska pracownia WXCA, trzecią – biuro architektoniczne Archico z Gliwic, a wyróżnienie – ASPA Pracownia Architektoniczna z Wrocławia i Wałbrzycha.