Projekt konkursowy Biblioteki Miejskiej w Szczecinie

Projekt Biblioteki korzysta ze strategicznej pozycji i walorów działki, na której się znajduje, do stworzenia wyjątkowego budynku w ludzkim wymiarze i bogatej przestrzeni publicznej wypełniającej lukę pomiędzy ulicą Jarosława Iwaszkiewicza i kościołem parafialnym.

W panującej dziś erze cyfrowej biblioteki utraciły wiodącą rolę w rozpowszechnianiu wiedzy i zostały zmuszone do poszerzenia wachlarza swoich usług. Współcześnie ludzie komunikują się i dzielą informacjami za pomocą internetu oraz mediów społecznościowych w tak dużym stopniu, że fizyczna obecność i spotkania międzyludzkie stały się koniecznością do uniknięcia wyobcowania w cyfrowych realiach. Nową rolą biblioteki jest więc gromadzenie ludzi w rzeczywistym świecie i poszerzanie wiedzy poprzez różnorodne środki przekazu i interaktywne nowoczesne technologie. Jej specyfika zmienia się w kierunku miejsca mniej formalnego, a bardziej stymulującego wyobraźnię; tworzy przestrzeń do aktywności związanych z wiedzą, edukacją i kulturą. Można zatem stwierdzić, że nawet jeśli książki nie są już jedynym źródłem wiedzy, a z pewnością nie najbardziej trwałym, to nie straciły one na znaczeniu, ale ustąpiły miejsca ludzkim spotkaniom.

Pomysłem na nową filię Miejskiej Biblioteki Publicznej w Szczecinie jest stworzenie społecznego kondensatora oraz punktu odniesienia dla Prawobrzeża poprzez kompresję tradycyjnych funkcji biblioteki i oddanie większej przestrzeni na mniej formalne aktywności użytkowników. Budynek zaprojektowany został zatem jako prosta i zarazem efektywna bryła o podstawie wydłużonego prostokąta, umieszczona w północnej części działki, ograniczona z jednej strony nową ścieżką do sąsiedniego kościoła a z drugiej dużą otwartą przestrzenią publiczną w południowej części. Nowa biblioteka została podzielona na trzy strefy, połączone szerokim korytarzem od południa. Zachodnia strona zawiera wejście, salę główną oraz podstawowe funkcje biblioteki dla dorosłych. Strefa centralna działa na dwóch poziomach: na parterze mieści pomieszczenia biblioteczne wymagające izolacji, biura oraz pomieszczenia techniczne i toalety; na piętrze natomiast znajduje się sala audytoryjna, która może pomieścić zarówno duże wydarzenia kulturalne, jak i kameralne spotkania dzięki przesuwnym przegrodom. We wschodniej części budynku zaprojektowano bibliotekę dla dzieci, klatkę schodową oraz windę prowadzące do foyer sali spotkań. Łączący wszystkie przestrzenie szeroki korytarz integruje wnętrze i komunikację; jest również nieformalną czytelnią z imponującymi ścianami książek po jednej stronie i ruchomymi meblami po drugiej.

Wnętrze biblioteki składa się z dużych przestrzeni otwartych zorganizowanych w bardzo przejrzysty sposób, który umożliwia przyszłe zmiany i nowe adaptacje. Główna sala biblioteki ma podwójną wysokość, co daje poczucie wyjątkowości miejsca i podkreśla jego publiczny charakter. Rozdzielenie stref dla dorosłych oraz dzieci w różnych częściach budynku pozwala na autonomię obu przestrzeni i izolację akustyczną, nie zakłócając jednak przepływu pomiędzy nimi oraz zachowując wizualne połączenie. Wewnętrzna ulica pomiędzy, oferuje miejsce różnych aktywności i może być dostosowywana do zmiennych potrzeb zarówno użytkowników jak i pracowników. Strefa centralna zawiera przede wszystkim półki na książki oraz pomieszczenia zamknięte, które definiują charakter biblioteki oraz organizują rozkład jej wnętrza. Pokaźna sala audytoryjna na piętrze jest przedłużeniem głównej sali, otwierając się na nią przez podium znajdujące się w części biblioteki dla dorosłych. Wewnętrzna elewacja audytorium jest przeszklona i otwarta na tę część biblioteki, eksponując tym samym odwiedzającym dziejące się w niej wydarzenia i zapraszając ich do uczestnictwa.

Prostokątna bryła budynku została wyznaczona przy udziale trzech parametrów - wpisania się w kontekst, organizacji wnętrza Biblioteki oraz założenia ciągłości pomiędzy przestrzenią wewnętrzną i zewnętrzną. Wysoka na 12 metrów północna elewacja odnosi się do sąsiadujących  bloków mieszkalnych i razem z nimi tworzy ulicę prowadzącą do kościoła. Przeszklona na poziomie parteru nowa pierzeja ukazuje zapraszające wnętrze czytelni. Mniejsze boczne elewacje są w pełni przeszklone i dzięki temu pozwalają na wizualne połączenie z ulicą i otwierają Bibliotekę na życie miejskie. Główna elewacja znajduje się od południowej strony budynku. Ma ona za zadanie zacierać granicę i stanowić wizualne i fizyczne połączenie pomiędzy zewnętrznymi i wewnętrznymi aktywnościami użytkowników nowej Biblioteki. Otwierająca się na zieloną przestrzeń publiczną fasada ma 8 metrów wysokości w zachodniej części i 5 metrów we wschodniej, tworząc tym samym charakterystyczną ukośną linię elewacji, odnoszącą się zarówno do miejskiej jak i podmiejskiej skali spotykających się w tym miejscu. Pochyły dach podkreśla domowy, przyjazny charakter Biblioteki, zwiększa efektywność wykorzystania wewnętrznej kubatury i kreuje wyjątkowe, efektowne połączenie z przecinającymi go ścianami audytorium. Ażurowość fasady uwydatnia publiczny charakter Biblioteki, a specjalnie zaprojektowany, otwarty parter budynku stwarza więcej możliwości do organizowania  wydarzeń na wolnym powietrzu.

Zewnętrzna przestrzeń publiczna została zaprojektowana w formie pasów, które funkcjonalnie odpowiadają wnętrzu Biblioteki i są jego przedłużeniem. Składają się na nie bogaty program i obszary zielone, które przecinane są strefami aktywności, tworząc w ten sposób miejski patchwork różnorodnych funkcji i mozaikę zdarzeń uatrakcyjniających życie publiczne Prawobrzeża. Pierwszy od zachodu pas zieleni chroni ogród przed hałasem, ale zawiera także strefę wejściową od strony ulicy Iwaszkiewicza z parkingiem rowerowym oraz meblami do coraz bardziej popularnego ostatnio bookcrossingu. Drugi pas pełni funkcję strefy wejściowej do budynku, wzdłuż którego ciągnie się klomb z wyznaczonym obszarem wystawienniczym. Środkowy, najszerszy obszar mieści najważniejsze funkcje całej przestrzeni: zewnętrzną czytelnię, będącą kontynuacją wewnętrznej sali; płytki, pięciocentymetrowy zbiornik wodny z dyszami wodnymi, w którym efektownie odbija się budynek biblioteki wraz z jej zielonym otoczeniem i będący źródłem naturalnego ochłodzenia w gorące, letnie dni. Trzecią funkcją środkowego pasa jest zadaszona scena przygotowana do różnorodnych wydarzeń z widownią mogącą pomieścić ponad 50 osób. Ostatni pas, znajdujący się przy wschodniej granicy, to plac zabaw dla sąsiadującej strefy biblioteki dla dzieci oraz ogród botaniczny. W północnej części działki znajduje się parking z 26. miejscami parkingowymi, w tym 3. przeznaczonymi dla osób niepełnosprawnych oraz zieleń izolacyjna. Projektowana przestrzeń publiczna, w pełni dostępna dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, jest miejscem wypoczynku, rekreacji i kulturalnego rozwoju dla użytkowników z różnych grup wiekowych i społecznych Prawobrzeża, niezależnie od godzin otwarcia Biblioteki.

W projekcie użyto podstawowych, surowych materiałów, świadczących o ponadczasowości i solidności. Betonowa konstrukcja jest jednocześnie dodatkową izolacją termiczną, ograniczającą zużycie energii do ogrzania i ochłodzenia budynku. Zewnętrzną skorupę tworzą żelbetowe ramy konstrukcyjne oraz pokrycie z blachy cynkowej, wytrzymałych na wymagające warunki atmosferyczne. Niższe części fasady są przeszklone, co pozwala na maksymalne otwarcie parteru. W częściach wymagających zacienienia, zastosowano aluminiową siatkę elewacyjną. We wnętrzu konstrukcja i stropy pozostają niewykończone i surowe podkreślając oryginalną teksturę betonu, co wzmacnia nieformalny charakter ewoluującej instytucji. Centralnie usytuowany trzon, mieszczący audytorium oraz wszystkie zamknięte pomieszczenia, pokryty jest wykończeniem z lokalnego drewna, co wprowadza ciepłą, przyjazną i poetycką atmosferę. Posadzka głównej przestrzeni wykonana jest z granitu, który został użyty także na utwardzonych częściach placu wokół budynku. Materiał dodaje formalnego i nieformalnego charakteru, w zależności od miejsca i sposobu użycia. Dla  zwiększenia komfortu cieplnego stosuje się ogrzewanie podłogowe oraz przyjemne w dotyku dywany służące do różnorodnego użytkowania, przede wszystkim w strefie dla dzieci.

Podjęto szereg efektywnych i estetycznych decyzji projektowych, prowadzących do wprowadzenia odpowiednich warunków akustycznych budynku. Większość zastosowanych we wnętrzu materiałów jest matowych, a meble i wyposażenie wykonane z tekstyliów i sklejki, które absorbują dźwięki. Dębowe pokrycie trzonu jest perforowane, a w połączeniu ze ścianami-półkami wprowadza bardzo dobre warunki dla funkcjonowania biblioteki. Pod wierzchnią warstwą posadzki projektuje się warstwę izolacji akustycznej, chroniącej przed roznoszeniem się odgłosów przy chodzeniu. W miejscach wzmożonej aktywności, można stosować specjalne, ruchome panele pochłaniające dźwięk. W audytorium użyto dwóch rodzajów materiału z powodu różnych wielkości wydarzeń, które mogą się tam odbywać. Są to odbijające dźwięk pokrycia z drewna dębowego oraz absorbujące hałas wykończenia z czarnej tkaniny, dzięki czemu uzyskano elastyczność potrzebną przy organizowaniu wydarzeń o odmiennej specyfice.

Biblioteka Miejska w Szczecinie
Zespół: Irgen Salianji, Karolina Szóstkiewicz, Karolina Duda, Konstantina Lola
Status: Projekt konkursowy
Miejsce: Szczecin, Poland
Program: Biblioteka

Fot: autor