Przedszkole na "Kleszczówce" – placówka na miarę XXI wieku

Leżąca na przedmieściach Żor dzielnica Kleszczówka nie wyróżnia się oryginalną czy ciekawą architektonicznie zabudową – w okolicy przeważają niczym niewyróżniające się domy jednorodzinne i czteropiętrowe bloki, które sąsiadują z terenami przemysłowymi. Zdecydowanie potrzebny był tam budynek, który nada przestrzeni nową jakość. Dokładnie taką rolę spełnił niezwykły projekt Przedszkola Nr 4 im. Marii Konopnickiej, który został stworzony przez zespół architektów z pracowni TOPROJEKT: Marka Wawrzyniaka, Karola Wawrzyniaka, Aliny Kudly i Katarzyny Mazurek. 

Architekci podeszli do zadania bardzo poważnie, przykładając ogromną wagę do tego, kto będzie odbiorcą budynku. Byli niezwykle świadomi tego, jak odpowiedzialne zadanie przed nimi stoi – Jednym z najważniejszych etapów w rozwoju człowieka jest edukacja przedszkolna.  Powinniśmy pieczołowicie dbać o jakość przestrzeni, w której ten proces się odbywa. Dziecko to poważny, wrażliwy odbiorca, co stawia przed projektantami bardzo wysokie wymagania dotyczące projektu, jego estetyki i użyteczności – powiedział Karol Wawrzyniak, architekt z pracowni TOPROJEKT. – W wyniku naszych starań udało się zbudować piękny, naprawdę nowoczesny budynek przedszkolny dla 125 dzieci. Mogą one korzystać z w pełni wyposażonej kuchni wraz z zapleczem, jadalni. Do dyspozycji mają także pięć jasnych, przestronnych sal przedszkolnych. Ponadto placówkę przystosowaliśmy także do potrzeb osób niepełnosprawnych. 

Przedszkole powstało w wyniku rozbudowy parterowej Szkoły Podstawowej Nr 1, która wykonana została w konstrukcji stalowej pokrytej płytami typu sandwich – nowa część została połączona z istniejącym budynkiem. Projekt segmentu przedszkolnego był dla architektów dużym wyzwaniem. – Największym utrudnieniem był fakt, że działka na której miał stanąć budynek, była trójkątna i miała nieregularny kształt. Aby rozwiązać ten problem, mogliśmy zastosować najprostsze rozwiązanie, czyli zdecydować się na projekt dwukondygnacyjny, który zostawiłby trochę miejsca na plac zabaw. Postawiliśmy jednak spróbować czegoś innego, mniej banalnego. Aby dzieci miały więcej miejsca do zabawy, teren placu zabaw wyznaczyliśmy na dachu parterowego budynku, a wokół niego stworzyliśmy ogród wieńczący konstrukcję dachu. To właśnie dzięki temu uniknęliśmy wrażenia „przytłoczenia”, co mogłoby być szczególnie męczące dla najmłodszych. Zachowaliśmy przy tym wszystkie potrzebne funkcje, wśród nich tę najważniejszą dla maluchów, czyli możliwość biegania na świeżym powietrzu – opowiada Karol Wawrzyniak. 

Wszystkie pomieszczenia udało się doskonale doświetlić dzięki dużym oknom oraz atrium, które zaprojektowano wewnątrz trójkątnej bryły budynku. To dzięki niemu z sal zajęciowych można obserwować padający śnieg i deszcz  oraz stale się zmieniające światło słoneczne. Prosta droga z atrium na dach wiedzie ażurowymi, stalowymi schodami. – Umieściliśmy tutaj opływowy w kształcie, pokryty drewnem taras z dwoma okrągłymi wyspami zieleni pośrodku, który zachęca dzieci do biegania po coraz to innych torach. Poza tarasem powierzchnię dachu pokryliśmy trawami ozdobnymi. Ściany i dach będą się naturalnie starzeć, drzewa wzrastać, a trawy zagęszczać. Funkcjonowanie i starzenie się budynku w perspektywie lat jest dla nas równie – a może nawet bardziej – istotne od jego wyglądu w momencie oddania do użytkowania. Jako projektanci zawsze musimy myśleć o tym, jak budynki będą wyglądały nie tylko dziś, ale także za kilkanaście lat. Muszą zachować zarówno swoją estetykę, jak i funkcjonalność – podkreślił Karol Wawrzyniak.

Budynek to nie tylko estetyczna dla oka bryła, ale także najlepsze jakościowo materiały. Do konstrukcji ścian zewnętrznych zastosowano beton lany i pokryto je pionowymi panelami wykonanymi z drewna. Żelbetowe ściany znakomicie współpracują z gruntowym wymiennikiem ciepła oraz systemami ogrzewania i wentylacji. Najwyższej jakości rozwiązania zostały wdrożone także w kwestii izolacji. Użyta do ocieplenia budynku wełna skalna efektywnie zabezpiecza budynek przed utratą ciepła w zimie i nadmiernym przegrzaniem w lecie. Gwarantuje to odpowiednią efektywność energetyczną – mniejsze zużycie prądu, a co za tym idzie, obniżone rachunki dla placówki. Ponadto materiał ten doskonale wygłusza pomieszczenia, a także tworzy w nich odpowiedni, zdrowy mikroklimat – wilgoć zostaje odprowadzona na zewnątrz i nie ma mowy o powstaniu szkodliwej pleśni czy grzybów. Co ważne dla budynku publicznego, izolacja taka jest w pełni niepalna, zapewniając pełną i skuteczna ochronę przeciwpożarową – w przypadku jakiegokolwiek zagrożenia dzieci będą miały odpowiedni czas na opuszczenie budynku i udanie się w bezpieczne miejsce. – Jestem dumny, że udało nam się stworzyć budynek, który jest dopasowany do potrzeb dzieci i stwarza im doskonałe warunki do rozwoju, a zarazem pięknie wygląda i zawiera nowoczesne rozwiązania przyjazne środowisku – tak mówił o przedszkolu Waldemar Socha, Prezydent Miasta Żory na łamach gazety „Nowiny”.  

Projekt przedszkola autorstwa pracowni TOPROJEKT, docenionej wcześniej choćby za plan Rudego Domu w Rudach, zyskał uznanie ekspertów i nominację do prestiżowych nagród. Wszystko rozpoczęło się od wygranej w konkursie „Zmień wizję w projekt” w 2017 roku. Jury, uzasadniając wynik, uhonorowało placówkę „Za nowatorską formę dla funkcji przedszkola zorientowanego na najmłodszych użytkowników i zaproponowanie nowego myślenia o obiekcie w trudnych warunkach lokalizacyjnych. Zwraca się uwagę na wykorzystanie naturalnych materiałów doskonale wzmacniających organiczną formę budynku. Godna podkreślenia jest odwaga projektantów i znakomite wpisanie się w motto konkursu”.

Następnie żorskie Przedszkole nr 4 zwyciężyło w kategorii „Najlepszy ekologiczny budynek sektora publicznego” w tegorocznej edycji konkursu PLGBC Green Building Awards 2018, którego celem jest promocja nowoczesnych rozwiązań dla budownictwa ekologicznego. Obiekt był również nominowany w konkursie Bryła Roku 2017, w którym zdobył IV miejsce w głosowaniu internautów i otrzymał prestiżowy tytuł Top Inwestycji Komunalnej 2018, a także Nagrodę Roku SARP. Realizacja została także nominowana do prestiżowej Nagrody im. Miesa van der Rohe.

Te wyróżnienia zaowocowały coraz większym zainteresowaniem przedszkolem, również wśród mediów. W październiku 2018 roku placówka była bohaterem materiału dla „Dzień dobry TVN”, w którym zaprezentowano ją jako najpiękniejsze przedszkole w Polsce. 

Projekt budowy tak niezwykłego przedszkola od początku spotkał się z ogromnym zainteresowaniem lokalnych mieszkańców. Część z nich była zaskoczona takimi nietypowymi rozwiązaniami. Jednak gdy obiekt został skończony, już nikt nie miał wątpliwości, że tak atrakcyjny architektonicznie budynek będzie idealnym miejscem do rozwoju najmłodszych, pobudzając ich poczucie estetyki i kreatywność. Nadzieje są bardzo duże – na uroczystym otwarciu placówki Prezydent Żor mówił: – Przedszkole to bardzo ważny okres w życiu człowieka. Mówi się, że jest to okres, kiedy rosną korzenie i skrzydła. Myślę, że jeżeli ten ważny w życiu człowieka czas wiązał się będzie z przebywaniem w takim miejscu, pięknym zewnętrznie, to ma szansę być inspirujący i oferować wspaniałą atmosferę. Mam nadzieję, że przedszkolaki będą się tutaj świetnie czuły, że będzie to miejsce do którego będą chciały codziennie rano wstawać.

Budynek Przedszkola Nr. 4 znajduje się przy ul. Słonecznej 2 w dzielnicy Kleszczówka w Żorach. Całkowita powierzchnia budynku to 1000 m.kw, koszt realizacji projektu wyniósł nieco ponad 5,2 mln. zł. Oficjalne otwarcie placówki odbyło się 4 września 2018 roku.