Projekt pracowni WXCA zdobył międzynarodową nagrodę ULI Global Award for Excellence 2024

Otwarte od roku dla publiczności Muzeum Historii Polski w Warszawie zostało uznane za najlepszą inwestycję w sektorze kulturalnym na świecie. Zaprojektowana przez pracownię WXCA siedziba muzeum, czyli serce nowego, reprezentacyjnego kompleksu kulturalnego na Cytadeli Warszawskiej, zdobyła prestiżową nagrodę ULI Global Award for Excellence 2024. Przyznawana od 1979 r. przez specjalistów z międzynarodowej organizacji Urban Land Institute nagroda jest jednym z najbardziej prestiżowych wyróżnień w branży nieruchomości. Co szczególne, jury konkursu ocenia nie tylko architektoniczną i urbanistyczną jakość, ale też takie aspekty inwestycji jak funkcjonalność z perspektywy użytkownika, korzyści dla lokalnej i ponadlokalnej społeczności, parametry proekologiczne oraz finalny „market performance” obiektu.

To nie pierwsze międzynarodowe wyróżnienie dla zaprojektowanego przez pracownię WXCA Muzeum Historii Polski w Warszawie. Przed kilkoma miesiącami jury renomowanej nagrody architektonicznej Prix Versailles umieściło siedzibę muzeum na liście „World’s Most Beautiful Museums 2024”, która utytułowała 7 najpiękniejszych nowo otwartych obiektów muzealnych z całego świata. Jurorzy docenili wtedy autorską koncepcję architektoniczną WXCA z jej intrygującą, wielowarstwową symboliką, a także perfekcję wykonania samej bryły, przez autorów określaną mianem „kamiennego monolitu historii”:

„Misja muzeum została subtelnie wyryta na ścianach kamiennego monolitu Muzeum Historii Polski. Koncepcja pracowni WXCA zakładała pokrycie fasady płytami marmuru ułożonymi w poziome pasma, które podkreślają warstwową strukturę kamienia i zróżnicowanie poszczególnych kompozycji poprzez zmiany tonalności i faktury” – uzasadniło swój werdykt jury Prix Versailles, podkreślając, że dzięki reliefom symbolicznie odnoszącym się do motywów z tradycji architektonicznej, goście mogą „wyczytać misję muzeum na jego fasadzie”.

Teraz architekci WXCA ponownie mogą poszczycić się zdobyciem prestiżowej nagrody o międzynarodowym zasięgu. Przed kilkoma dniami Muzeum Historii Polski zostało zwycięzcą w konkursie ULI Global Awards for Excellence 2024. Przyznawana od 1979 r. przez organizację Urban Land Institute nagroda jest jednym z najbardziej prestiżowych wyróżnień w branży nieruchomości. Jury konkursu ocenia nie tylko architektoniczną i urbanistyczną jakość realizacji, ale również takie aspekty inwestycji jak funkcjonalność i „user experience”, korzyści dla lokalnej i ponadlokalnej społeczności, parametry proekologiczne oraz ostateczny ekonomiczny „market performance” obiektu. O renomie nagrody świadczyć może zarówno wieloletnia tradycja konkursu, jak i precyzyjny, kilkuetapowy proces ewaluacji każdego z nominowanych obiektów – w tym prezentacja przed międzynarodowym jury, a później wizyta jego przedstawicieli, spotkanie z projektantami i użytkownikami obiektu.

Jak podkreślił przewodniczący jury Doug Voigt, Partner w pracowni Skidmore, Owings & Merrill (SOM) z Chicago:

„Każdy ze zwycięzców poszczególnych kategorii wykazuje głębokie zaangażowanie w rozwiązywanie najbardziej palących lokalnych problemów i pozytywny wpływ na swoje społeczności i otoczenie. Razem prezentują różnorodność pomysłowych strategii przekształcania miast na całym świecie, służąc jako przykłady do naśladowania zarówno w skali regionalnej, jak i globalnej, które wspierają podstawową misję ULI”.

„Muzeum Historii Polski wykazuje się doskonałością we wszystkich obszarach: od wyrazistej, a zarazem inkluzywnej architektury, poprzez świadome zastosowanie strategii zrównoważonego rozwoju, aspekt regeneracyjny i „placemaking”, po szeroki program edukacyjny instytucji. A co ważniejsze i tak istotne współcześnie, to jego znaczenie dla kultury i misja, której skala wykracza poza Warszawę i jest potężnym wektorem zmian” – wyliczają jurorzy konkursu.

Wcześniej, przed oficjalnym ogłoszeniem werdyktu konkursu w skali globalnej, Muzeum Historii Polski zdobyło tytuł najlepszej inwestycji w sektorze kultury w Europie, ULI Europe Award for Excellence 2024, co samo w sobie było już ogromnym sukcesem. Jak przyznaje architekt Marta Sękulska-Wrońska, Partner i CEO pracowni architektonicznej WXCA:

„Bardzo cieszy nas ta nagroda, bo konkurs Urban Land Institute wyróżnia na tle innych jego interdyscyplinarny profil i wielowymiarowe rozumienie inwestycji, które uwzględnia różne aspekty procesu realizacji i finalne społeczne, ekonomiczne i ekologiczne oddziaływanie danego przedsięwzięcia. Jurorzy docenili jakość ponadczasowej, szlachetnej architektury Muzeum Historii Polski a także to, w jaki sposób forma architektoniczna muzeum odpowiada na potrzeby nowoczesnej instytucji kultury. Współcześnie instytucje te pełnią rozmaite funkcje kulturalne i edukacyjne, nie tylko udostępniają artefakty naszego materialnego dziedzictwa, ale też – a może przede wszystkim – stwarzają przestrzeń aktywnego, demokratycznego dialogu wokół niego. Takich przestrzeni brakowało nam od 1945 r.”.

Nowa siedziba instytucji to miejsce zaprojektowane zarówno z myślą o prezentacji kolekcji muzeum, jak i pełnienia funkcji nowoczesnego ośrodka kulturalno-edukacyjnego. Część ekspozycyjną dopełniają bowiem audytorium na 600 osób, sala kinowo-teatralna, biblioteka, sale konferencyjne i warsztatowe, profesjonalny dział konserwacji zabytków, punkty gastronomiczne, a także taras z panoramą Warszawy.

„Współczesne muzea to nie tylko ekspozycja. To właściwie cały program różnych, współgrających ze sobą, choć czasami także niezależnych od siebie funkcji. W Muzeum Historii Polski przestrzeń wystawy stałej i wystaw czasowych stanowi mniej niż jedną piątą powierzchni. Parter muzeum przyjął formę otwartą – bez prostej, linearnej ścieżki doświadczania wnętrza. Można być wiele razy w tym obiekcie, za każdym razem robiąc coś innego, brać udział w różnych wydarzeniach, eksplorować historię i odkrywać przyszłość. Plan wnętrza zaprojektowaliśmy tak, by można było swobodnie meandrować pomiędzy poszczególnymi blokami funkcjonalnymi niczym w wydrążonym  monolitycznym bloku” – tłumaczy architekt Krzysztof Budzisz z WXCA.

Odnotowanym przez międzynarodowe jury „potężnym wektorem zmian” jest historyczny fakt otwarcia terenu Cytadeli Warszawskiej, który nastąpił w zeszłym roku wraz z otwarciem zaprojektowanych przez WXCA siedzib Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego. Tym samym zamknięty przez 200 lat teren zabytkowej fortyfikacji został udostępniony mieszkańcom w formie wspólnototwórczego „parku muzeów”, miejsca kultury i codziennej rekreacji wśród zieleni zachowanej na terenie zrewitalizowanej, XIX-wiecznej fortyfikacji. Symboliczny jest sam układ urbanistyczny wzniesionych na Cytadeli Warszawskiej budynków muzealnych. W swojej koncepcji architekci WXCA odwołali się do XVIII-wiecznej kompozycji przestrzennej miejsca, kiedy to znajdowały się w nim koszary Gwardii Pieszej Koronnej z centralnie położonym placem ćwiczeń wojskowych (współcześnie placem Gwardii). Gestem tym autorzy projektu chcieli przywrócić pamięć o podniosłej tradycji tego miejsca z okresu przed powstaniem carskiej fortecy, będącej miejscem opresji i znamionującej ciemne karty polskiej historii. Architektura Muzeum Historii Polski jest z kolei metaforyczną opowieścią o procesie historii jako uniwersalnym dziedzictwie naszej cywilizacji.

„Warstwowa, stratygraficzna struktura kamienia jest właściwa także historii złożonej z warstw zachodzących po sobie procesów społecznych i kulturowych. Każda z marmurowych płyt jest inna, niepowtarzalna, tak jak cała historia składa się z niepowtarzalnych, jednostkowych zdarzeń. Symboliczne dopełnienie stanowi detal architektoniczny w postaci ornamentów będących cytatami z tradycji architektonicznej. Można je interpretować jako pochodzące z różnych okresów artefakty w przekroju archeologicznym czy znane z historii architektury spolia” – opisuje architekt Paweł Grodzicki, współautor projektu.

Do tegorocznej edycji ULI Global Awards for Excellence zgłoszono 109 projektów z trzech regionów: Ameryk, Europy oraz Azji i Pacyfiku. Spośród nich wybrano 27 finalistów regionalnych, z których ostatecznie 7 zostało nagrodzonych na poziomie globalnym, w tym Muzeum Historii Polski. Sam program Global Awards for Excellence został zainicjowany przez Urban Land Institute w 1979 r. i od tamtej pory nagradza wybitne projekty rozwoju obszarów miejskich, uwzględniając przy tym zróżnicowane aspekty procesu inwestycyjnego, takie jak planowanie przestrzenne, proces budowy, zrównoważony rozwój, korzyści dla lokalnej społeczności, aspekt ekonomiczny oraz jakość samej architektury.

Zespół autorski WXCA: Szczepan Wroński, Paweł Grodzicki, Krzysztof Budzisz, Marta Sękulska-Wrońska, Katarzyna Billik, Rafał Boguszewski, Kamil Cedzyński, Anna Dobek, Małgorzata Gilarska, Beata Głaz, Marcin Jurusik, Michał Kasprzyk, Ludwik Kaizerbrecht, Marcin Kruk, Paulina Kucharska, Michał Lipiec, Anna Majewska, Krzysztof Marciszewski, Adam Mierzwa, Mariusz Niemiec, Magdalena Nowak, Magdalena Julianna Nowak, Barbara Płonczyńska, Zuzanna Rosińska, Michał Staniszewski, Łukasz Szczepanowicz, Kajetan Szostok, Krystian Tomczyk, Paweł Wolanin, Michał Żurek, Paweł Słupski, Michał Kalinowski