OperaLab – exexe (miejsce w mieście)

 


Konkurs „Projektowanie tożsamości/Tożsamość projektowania” w ramach projektu OperaLab zakończony. W kategorii „Architektura” Jury przyznało następujące nagrody: I nagroda – nie przyznano, II nagroda równorzędna – Karol Żurawski (Polska) – nagroda w wysokości 3.000 EUR, II nagroda równorzędna – Rafał Oleksik, Agnieszka Wyrwas, Krzysztof Stępień (Polska) – nagroda w wysokości 3.000 EUR, Wyróżnienie – Gonzalo del Val, Diego da las Heras (Hiszpania) – nagroda w wysokości 1.000 EUR

U nas prezentujemy projekt konkursowy OPERALAB autorstwa biura Exexe.


IDEA

Sztuka towarzyszy człowiekowi od narodzin cywilizacji i przenika niemal wszystkie dziedziny życia. Nieustannie redefiniowana, przechodzi ciągłą ewolucję, a jej granice są niemożliwe do sprecyzowania. Idea powołania w miejskiej przestrzeni OPERALAB - mobilnego think tanku - jest dowodem transformacji zachodzących w strukturach Teatru Wielkiego - Opery Narodowej, stanowiących o otwartości i nowoczesności tej elitarnej instytucji kultury.

Symbolem inicjatywy jest pawilon, będący letnią siedzibą OPERALAB: miejscem, gdzie podobnie jak w operze, wspólnie egzystują wszelkie dziedziny sztuki. Głównym zamysłem projektu jest wydzielenie z tkanki miejskiej fragmentu przestrzeni, prowokującej do twórczego wykorzystania. Wytworzenie bardziej m i e j s c a, niż budynku. Miejsca, w którym łączy się świat elit i artystów z wielowątkową specyfiką miasta. Tym razem, to nie widz przychodzi do teatru, lecz teatr do widza.



ARCHITEKTURA

Uniesiona ponad terenem, charakterystyczna konstrukcja o pozornie złożonej budowie, tworzy otwartą przestrzennie strukturę. Wspiera się zaledwie na pięciu, koncentrycznie położonych smukłych tarczach. Ich znaczna długość oraz kierunek ustawienia, zwiększają zakres oddziaływania wnętrza, nie definiując jednoznacznie jego granicy. Relacja pawilon - miasto, jest każdorazowo ustalana, zależnie od potrzeb konkretnego wydarzenia. Przestrzeń pomiędzy podporami stanowi bufor, dystans, konieczny do uzyskania odpowiedniego stopnia intymności we wnętrzu i pozwalający na subtelną l i m i t a c j ę odwiedzających. Pawilon pozostaje miejscem d o s t ę p n y m dla wszystkich, którzy świadomie zdecydują się na wniknięcie do jego centrum. Uroczysty i podniosły n a s t r ó j, jaki panuje we wnętrzu pawilonu, przyciąga miłośników sztuki, przywodząc na myśl chwile spędzone w wytwornych salach operowych i teatralnych. Wysoka, efektowna przestrzeń z "wirującymi" drewnianymi pierścieniami, to nic innego jak reminiscencja klasycznej widowni teatralnej: wysokiej, monumentalnej, otoczonej kolejnymi warstwami balkonów. W takim miejscu, oderwani od codzienności, dajemy "porwać się" czystej sztuce. To tutaj architektura przestaje być zaledwie tłem dla artystycznych wydarzeń, lecz aktywnie bierze udział w budowaniu nastroju! W rękach twórcy, kuratora, opiekuna, pawilon staje się multimedialnym narzędziem działającym na wszystkie zmysły. Światło, dźwięk, obraz, przestrzeń ulegają przeobrażeniu, dostosowują się do konkretnych pomysłów. Takie warunki prowokują do eksperymentu. Są doskonałym gruntem dla działań artystycznych oraz polem badań innowacyjnego think-tanku. Zarówno we wnętrzu jak i na zewnątrz, wyraźny, modułowy charakter struktury komunikuje zasadę m o b i l n o ś c i, a mocno wyartykułowane połączenia wzmacniają ten efekt. Moduł - pojedyncza tarcza o stałej wysokości 3m i zmiennej długości - jako jednostka konstrukcyjna, techniczna i formalna, stanowi odzwierciedlenie współczesnej tendencji architektury do w i e l o f u n k c y j n o ś c i elementów składowych.



TECHNOLOGIA

Prosta zasada składania modułów, prowadzi do uzyskania bogatych efektów przestrzennych. Pojedyncze tarcze nie są samonośne, jednak sposób ich łączenia zapewnia statyczność. Płaskie elementy, łatwe w t r a n s p o r c i e i przechowywaniu, po złożeniu tworzą pięcioboczne pierścienie składane ze sobą wertykalnie lub rozmieszczane horyzontalnie. Układ pionowy, dzięki możliwości wariantowego wykorzystania pierścieni, pozwala na zaaranżowanie pawilonu w 4 konfiguracjach wysokościowopowierzchniowych. Horyzontalna konfiguracja może być instalowana we wnętrzach TW-ON i jest bardziej odpowiednia dla funkcji ekspozycyjnej. Pięcioboczny kształt pierścieni podyktowany jest względami akustycznymi (eliminacja ścian równoległych) co zabezpiecza przed zjawiskiem wielokrotnego odbicia dźwięku (tzw.flutter echo). Moduły w całości wykonane są z wysokiej j a k o ś c i materiałów odnawialnych. Zarówno strukturę, jak i obudowę stanowią elementy z wysokogatunkowego drewna, przy czym od strony wnętrza użyto dodatkowo płyt wiórowych wykończonych fornirem, w celu redukcji nadmiernej absorpcji dźwięków niskiej częstotliwości. Od zewnątrz drewno zabezpieczone jest jasnoszarą (RAL 7035) glazurą, położoną w kilku warstwach. Wypełnienie celulozą zapewnia natomiast dobre warunki akustyczne oraz zabezpiecza przed przegrzewaniem się obiektu. Trójkątne przekrycia - elementy przezierne ze szkła akrylowego - zamocowano na dystansach, wpuszczają do wnętrza światło dzienne i zapewniają naturalne przewietrzanie. Dzięki nim, po zmroku następuje zewnętrzna autoiluminacja obiektu, gdyż światło wewnętrzne podświetla elewację. Te pasywne rozwiązania sprawiają, że pawilon, doświetlany jedynie nocą, nie wymaga instalowania tak wentylacji mechanicznej, jak i klimatyzacji, co zdecydowanie wpływa na ilość zużywanej energii. Wysokość pojedynczej tarczy jest stała i wynosi 3 m. Długość natomiast waha się od 11 do 6 metrów. W razie konieczności, istnieje możliwość podziału tarcz na krótsze elementy (maximum 2,3 m). Wszelkie instalacje prowadzone są wewnątrz modułów, uzyskując ciągłość na węzłach. Tarcze posiadają zintegrowany system nagłośnienia oraz wyjścia pod montaż oświetlenia. Całość zasilana jest z lokalnej sieci elektrycznej i sterowana z pomieszczenia techniczno-administracyjnynego.



LOKALIZACJA

Współczesną, ekspresyjną formę pawilonu, zbudowano w oparciu o kompozycyjną zasadę osiowości. Zabieg ten jest ukłonem w kierunku klasycznych wartości jakie odnaleźć można w bryle TW-ON, a także budowie samochodów (BMW) i może być wspólnym, nienachalnym elementem t o ż s a m o ś c i o w y m. Osiowość w architekturze często kojarzona była z obiektami najwyższej rangi. Nie bez powodu, proponowaną lokalizacją pawilonu OPERALAB jest plac pomiędzy Zamkiem Ujazdowskim a Kanałem Piaseczyńskim, będący częścią reprezentacyjnej Osi Stanisławowskiej. Ta p r e s t i ż o w a lokalizacja, w bliskim sąsiedztwie istotnego obiektu kultury (CSW), jednak z dala od zgiełku miasta, pozwala dotrzeć do pawilonu świadomym odbiorcom, a także umożliwia realizację hucznych wydarzeń w towarzystwie zieleni miejskiej. Pawilon, dzięki otwartemu charakterowi, korzysta z ukształtowania najbliższego otoczenia, traktując rozległe schody jako swoistą widownię dla większych wydarzeń odbywających się pod jego dachem. Parterowy układ pawilonu oraz sugerowane wykorzystanie istniejącej powierzchni placu, czynią obiekt całkowicie dostępnym dla osób niepełnosprawnych.



UKŁAD FUNKCJONALNY I WYPOSAŻENIE

Otwarty charakter podkreślany jest przez brak elementów zamykających (poza chronionym zapleczem). Pawilon nie działa jak zwykły obiekt, czynny w konkretnych godzinach. Jest strukturą przestrzenną, rzeźbą, symbolem współczesnej kultury, otwartej, dostępnej dla wszystkich i o każdej porze. Funkcjonalnie niedefiniowalny, składa się, poza główną, dowolnie aranżowaną przestrzenią (140m2), z technicznego pomieszczenia obsługującego (18,5 m2), oraz przestrzeni pomocniczej (18,5 m2), gdzie przechowywane są np. elementy widowni nie będące w użyciu. Miejsce to, oddzielone jest od otoczenia uniesioną ścianą pawilonu, na której widnieje neon OPERALAB oraz logo patronów: TW-ON i BMW. Na tylnej ścianie pomieszczenia obsługi zamontowano tzw. kiosk i n t e r a k t y w n y - panel z folią dotykową, przymocowaną do szyby ochraniającej monitory lcd. Kiosk (razem z neonem) wyznacza strefę wejściową pawilonu, z której korzystać można bez zakłócania wydarzeń odbywających się w części głównej. We wnętrzu, szczególną rolę pełnią drewniane, modułowe ławy o 'falującej' powierzchni, oparte na stalowej konstrukcji. Pokryte wysokiej jakości fornirem dębowym- tym samym co wewnętrzne płaszczyzny ścian pawilonu - pozwalają na dowolną konfigurację widowni. Pojedynczy element zapewnia miejsce trzem osobom, z zachowaniem wygodnego dystansu pomiędzy nimi - dzięki wygięciu siedziska. Miękkie linie ustawionych kolejno rzędów dopełniają charakterystycznego wyrazu wnętrza, kontrastując z ostrymi krawędziami obiektu. Brak stałych elementów, poza samymi podporami, zapewnia pełną dowolność w aranżacji i możliwość dostosowania pawilonu do wydarzeń różnego typu. Tradycyjny spektakl, występ, dyskusja, wystawa, teatr eksperymentalny, pokaz mody, performance, itp - wszystkie te wydarzenia mogą bez przeszkód odbyć się pod szyldem OPERALAB, wszystkie w tym samym miejscu. Widownia ustawiana jest koncentrycznie pomiędzy podporami, z dwóch stron sali ze sceną pośrodku, lub klasycznie na wprost sceny, którą stanowi mobilny, dzielony na dwie części, podest o wysokości 40 cm i falujących brzegach. Po rozłożeniu ław na placu wokół pawilonu, co podkreśla jego związek z miastem, dostajemy ponad 940 m3 wnętrza, gotowego do realizacji dowolnego wydarzenia artystycznego.

www.exexe.pl
Tymczasowy pawilonu Teatru Wielkiego-Opery Narodowej w Warszawie, 2013
Ekipa projektowa: Ligia Krajewska, Jakub Pstraś, Artur Krajewski
Exexe to autorskie studio projektowe kierowane przez Ligię Krajewską.