Trouble in Paradise, czyli przyszłość świata zależy od wsi

Nad Australią wciąż unosi się dym płonących lasów. Nad Polską i innymi krajami już zbiera się widmo kłopotów niesionych przez kryzys klimatyczny. Na problemy ekologiczne, społeczne i polityczne, gospodarcze czy mieszkaniowe architekci zwykli patrzeć z perspektywy miasta, którego mechanizmy rozumieją, potrafią opisać i przeanalizować. Tymczasem PROLOG +1 wpisuje się w nurt zapoczątkowany w ostatnich latach, w którym architekci i badacze skupiają się na „wszystkim, co nie jest miastem”. Podobnie jak laureat nagrody Pritzkera Rem Koolhaas czy brytyjski kurator Adam Sutherland twórcy wystawy w Pawilonie Polskim proponują, by szukać rozwiązań globalnych problemów w nowych sposobach organizacji obszarów wiejskich oraz badaniu rządzących nimi sił i procesów, nierozpoznanych dotąd przez architektów. Są przekonani, że przyszłość świata zależy od wsi, a miasta nie mogą bez niej istnieć.

W ramach wystawy PROLOG +1 traktuje wieś jako niezależny obszar badań. Postrzega ją jako produkt zaplanowanych społecznych, przestrzennych i politycznych eksperymentów państwa. Studium przypadku Polski — kraju, w którym 93 procent powierzchni stanowią obszary wiejskie — staje się instrumentem do zrozumienia specyfiki postsocjalistycznej Europy i umożliwia wskazanie problemów w skali globalnej. Metodą przyjętą dla zrozumienia tego, czym jest wieś, jest analiza jej terytorium, osady i domu — trzech obszarów, na których skupili zainteresowanie autorzy wystawy. Współdzielenie dóbr, własność gruntów, planowanie przestrzenne oraz sposoby pracy i wspólnego życia są uniwersalne niezależnie od miejsca. Krajobraz wiejski poddany jest siłom kapitału, zmniejsza się liczba mieszkańców pracujących na roli, a rośnie odsetek osadników z miast. Brakuje wizji pracy na wsi i pomysłów na zamieszkanie w otoczeniu, w którym siły gospodarcze tworzą nowy krajobraz. Ideą projektu jest dialog i skonfrontowanie doświadczeń, teorii, edukacji i praktyki z wielu miejsc, co pozwoli spojrzeć na wieś świeżym okiem. Dlatego PROLOG +1 zaprosił do współpracy grono architektów z Europy, które wniesie do wystawy wielopłaszczyznowe spojrzenie na wieś przez pryzmat terytorium, osady i domu.

Hasłem przewodnim 17 Międzynarodowej Wystawy Architektury jest pytanie „Jak będziemy żyli razem”, postawione przez Hashima Sarkisa, kuratora generalnego biennale. Profesor i dziekan School of Architecture and Planning w Massachusetts Institute of Technology apeluje: „W obliczu zaostrzających się podziałów politycznych i rosnących nierówności ekonomicznych wzywamy architektów do wyobrażenia sobie przestrzeni, w których możemy żyć razem: razem jako istoty ludzkie […], razem jako planeta stojąca w obliczu kryzysów wymagających globalnych środków zaradczych”.  PROLOG +1 odpowiedzi szuka poza miastem, proponując próbę definicji alternatywnych sposobów pracy i zamieszkania oraz szukając dóbr wspólnych — tego z czego możemy korzystać razem bez narzuconych ograniczeń. 

Wenecja, 23 maja–29 listopada 2020 

PROLOG +1 (Mirabela Jurczenko, Bartosz Kowal, Wojciech Mazan, Bartłomiej Poteralski, Rafał Śliwa i Robert Witczak)

komisarz Pawilonu Polskiego: Hanna Wróblewska

zastępca komisarza: Ewa Mielczarek

organizator: Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki

Udział Polski w 17 Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji finansuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej