Automatyka dla zielonych kościołów

Ogromne przestrzenie do całodziennego oświetlenia i ogrzania, konieczność dbania o zabytki, a przy tym przyprawiające o dreszcze rachunki za prąd - to codzienność administratorów kościołów. Nieprzypadkowo "zielony" trend dociera do budownictwa sakralnego. Kościoły i obiekty przykościelne to wielki potencjał energetycznych oszczędności.

Na Zachodzie "zrównoważone kościoły" (ang. sustainable churches) to wiodący trend. Na neogotyckich świątyniach montuje się panele fotowoltaiczne, a rejonowe organizacje edukują, że odpowiedzialny styl życia, to także dobre nawyki energetyczne. W Stanach Zjedn oczonych Stowarzyszenie Zielonego Kościoła (Green Church Association) zachęca  proboszczy do skorzystania z bezpłatnej aplikacji, która w łatwy sposób pozwoli porównać ich wydatki na media, z sąsiednimi parafiami. W Szwecji organizacja "Etyka i Energia" dostarcza zrzeszonym  parafiom wiedzę ekspercką: pomaga w audytach energetycznych, planowaniu remontów i mówi o dostępnych technologiach.

Polska jest w tym zakresie w tyle, ale ma pierwsze głośne sukcesy. Zwiastunem dobrej nowiny o zielonych trendach jest pasywny kościół w Nowym Targu. W maju triumfalnie ogłosił wyniki zimowego (wyjątkowo ciężkiego w tym roku) testu: na ogrzewanie od października do marca  parafia wydała zaledwie 4,5 tysiąca złotych. Wszyscy, którzy chcą podążyć za tym trendem spotykają się podczas imprez wystawienniczych skierowanych stricte do sektora sacro. W Kielcach w drugiej połowie czerwca odbyła się największa z nich - SacroExpo, poświęcona między innymi budownictwu. W specjalnym Pasażu Energetycznym kler i  administratorzy kościelnej infrastruktury mieli przegląd energooszczędnych rozwiązań największych producentów. Ze stanowiskiem eksperckim obecna była tam też firma DLJM System. Pokazywali, jak duży wkład w zmniejszanie zużycia energii i sprawne sterowanie kościołami może mieć instalacja automatyki budynkowej.

W jaki sposób kościół może być "inteligentny"?

1. Inteligentna ochrona zabytków
Kluczowym wskaźnikiem, na który muszą zwracać uwagę gospodarze zabytkowych kościołów jest wilgotność względna powietrza. Zbytnia wilgotność wpływa na rozwój mikroorganizmów, takich jak bakterie, grzyby czy szkodniki drewna, co zagraża umieszczonym tam dziełom sztuki czy instrumentom muzycznym. Inteligentne instalacje kontrolują ten wskaźnik i w razie potrzeby uruchamiają urządzenia zmniejszające wilgotność. Czujniki mogą też monitorować poziom zasolenia ścian. Sól ma właściwości higroskopijne i może zgromadzić nawet  450 l wody na metr sześcienny.  Utrzymywanie wilgotności na optymalnym poziomie pomaga też kontrolować koszty ogrzewania.

2. Świątynia pełna ciepła
Opłaty za ogrzewanie kościołów idą w tysiące złotych miesięcznie w sezonie zimowym. Mimo to nie zawsze są  w stanie sprostać wymaganiom termicznym zgromadzonych w środku parafian. Wydajne ogrzewanie to zatem zasadniczy problem ekonomiczny i kwestia komfortu. Temperatura to także drugi po wilgotności parametr decydujący o bezpieczeństwie zabytków. Automatyka budynkowa wielopunktowo mierzy temperaturę i reguluje ogrzewanie, klimatyzację, nagrzewnice czy promienniki podczerwieni. Rejestruje też pomiary i umożliwia wizualizację trendów historycznych. Kontrola i monitoring pozwalają ograniczyć niszczenie obiektów i generują oszczędności w rachunkach za ogrzewanie.

3. Kościół (dobrze) oświecony
Czujniki obecności i ruchu oraz funkcja ściemniaczy, która dostosowuje moc oświetlenia tylko do wymaganego minimum - to rozwiązania przynoszące duże oszczędności. Natomiast specyfika funkcji budynków kościelnych sprawia, że równie ważne są możliwości aranżacyjne. Indywidualne sterowanie każdą oprawą oświetleniową przynosi maksymalną liczbę kompozycji. Ich ustawienie można uruchomić lub zmienić za pomocą jednego przycisku, wybierając wcześniej zdefiniowaną scenę świetlną.

4. Powiew świeżości
Historyczne obiekty nie zawsze mogą poszczycić się w pełni sprawną wentylacją. Stąd częste poczucie zaduchu i problem regularnych zasłabnięć podczas kościelnych obrzędów. Tymczasem subiektywne odczucie nieświeżego powietrza zależy głównie od poziomu dwutlenku węgla CO2 i wilgotności względnej powietrza. Automatyka budynkowa monitoruje jego poziom i dzięki rozmieszczeniu w obiekcie czujników jakości powietrza odpowiednio steruje wentylacją.

Na tym możliwości systemu BMS (ang. building management system) się nie kończą. System można również zintegrować z automatyką dzwonów, co pozwala na zdalne sterowanie oraz programowanie działania o stałych porach i w sekwencjach. Można też podłączyć go do mechanizmu rolet i żaluzji lub rozbudować o system przeciwoblodzeniowy rynien spustowych i podjazdów.  Zielone tereny parafii mogą być zarządzane i automatycznie nawadniane, w tym np. z użyciem wody deszczowej. Zakres prac integratorskich nie ma ograniczeń, a ich realizacja wcale nie musi oznaczać kucia ścian budynków.

Sprawdzone w kościołach rozwiązania mogą też znaleźć zastosowanie w budynkach przykościelnych. Koło zielonych świątyń "wyhodować" można przyjazne środowisku plebanie, domy parafialne czy pielgrzymkowe. Inteligentne instalacje pomogą im się  w pełni zazielenić.