Program „Czyste powietrze” – 103 mld zł na walkę ze smogiem do 2029 roku

Zgodnie z zapowiedziami rządu, w całej Polsce od września ma ruszy program „Czyste Powietrze”, który wspierać będzie termomodernizację budynków jednorodzinnych i walkę ze smogiem. Dzięki planowanym przez rząd środkom, inwestorzy indywidualni otrzymają bezzwrotne dotacje i pożyczki na ocieplenie swoich domów, a także m.in. na zakup nowoczesnych kotłów, pomp ciepła czy montaż systemów wentylacji z odzyskiem ciepła. Łączna suma przeznaczona na działania programu to 103 mld zł – eksperci szacują, że dzięki tej kwocie uda się przeprowadzić kompleksową termomodernizację około 3,5 mln budynków jednorodzinnych w Polsce.

Tylko kompleksowa termomodernizacja

Celem programu „Czyste Powietrze” jest poprawa efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń do atmosfery przez istniejące budynki jednorodzinne. Beneficjentami programu są inwestorzy indywidualni, a dokładniej osoby fizyczne, które posiadają prawo własności lub są współwłaścicielami budynku.

– W Ministerstwie Środowiska będziemy realizować program „Czyste Powietrze”. Będziemy proponować właścicielom domów jednorodzinnych wymianę pieców na czyste, z węglowych na gazowe, elektryczne bądź innego rodzaju, podkreślam - z termomodernizacją. Wiele było takich pomysłów wymiany pieców, natomiast bez przeprowadzenia termomodernizacji budynku, czyli bez ograniczenia zużycia energii, taki projekt się nie powiedzie, więc my chcemy to robić kompleksowo – zapowiedział Henryk Kowalczyk, Minister Środowiska.

Dlaczego trzeba ocieplać? Dobra izolacja to pierwszy i podstawowy krok w kompleksowej termomodernizacji. Wcześniejsze programy zakładające obniżenie energochłonności i emisji polegające na wymianie kotłów, w rzeczywistości powodowały wzrost kosztów ogrzewania. Kompleksowa termomodernizacja, czyli najpierw ocieplenie budynku i wymiana stolarki, a następnie wymiana systemu grzewczego pozwala nie tylko na maksymalną redukcję emisji szkodliwych substancji, ale również znaczące zmniejszenie kosztów ogrzewania. To istotny argument dla inwestorów, by takie działania przeprowadzić.

Maksymalnie 48 tys. zł w ramach dotacji
Przeznaczona przez polski rząd kwota 103 mld zł będzie dystrybuowana w formie bezzwrotnej dotacji (63,3 mld zł) i pożyczki (39,7 mld zł). Aby ubiegać się o dofinansowanie, minimalna wartość prac termomodernizacyjnych ma wynosić 7 tysięcy złotych. Maksymalnie w ramach dotacji można będzie otrzymać prawie 48 tyś zł, czyli do 90% z maksymalnej wartości tzw. kosztów kwalifikowanych (oszacowanych na 53 tys. zł). Dofinansowanie obejmuje docieplenie przegród zewnętrznych budynku (zarówno poddasza, jak i ścian zewnętrznych), wymianę stolarki okiennej, a także m. in. zakup pomp ciepła, mikroinstalacji fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych oraz zakup nowoczesnych kotłów na paliwo stałe.

Według oficjalnych informacji, program „Czyste Powietrze” będzie realizowany przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, które mają zawierać umowy z beneficjentami. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej będzie pełnił rolę koordynatora zawierającego z funduszami wojewódzkimi umowy o udostępnienie środków. Szczegółowe informacje dla wszystkich inwestorów indywidualnych dotyczące terminów, sposobów składania wniosków, znajdą się na stronach internetowych Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

– Program „Czyste powietrze” to pierwszy taki program skierowany do właścicieli domów jednorodzinnych. Do tej pory z tego typu wsparcia mogły korzystać głównie spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Bardzo dobrze, że właśnie teraz środek ciężkości został przesunięty w stronę domów jednorodzinnych, które są w największym stopniu odpowiedzialne za tworzenie smogu w Polsce – komentuje Konrad Witczak, ekspert ds. zrównoważonego rozwoju w ROCKWOOL Polska. – Program „Czyste powietrze” zapewnia bezzwrotne dotacje dla inwestora indywidualnego na poziomach od 32% do 90% dla tych najuboższych, których dochód w gospodarstwie domowym nie przekracza 600 zł netto na osobę. Uzależnienie kwoty dotacji od dochodów może rzeczywiście zachęcić każdego Kowalskiego do sięgnięcia po środki. Moim zdaniem kluczowe w skuteczności tego programu będzie maksymalne uproszczenie procedury pozyskania funduszy wraz z dokładną i przejrzystą instrukcją, w jaki sposób należy składać wnioski. Możliwość zrobienia tego przez internet na pewno będzie też dużym udogodnieniem.

Kompleksowa termomodernizacja – najlepszy sposób walki ze smogiem

Raport kampanii Szóste paliwo „Termomodernizacja budynków jednorodzinnych kluczem do rozwiązania problemu smogu w Polsce” pokazuje, że wciąż duża część społeczeństwa boryka się z ubóstwem energetycznym - właścicieli domów nie stać na pokrycie wysokich opłat związanych z ogrzewaniem. Powodem jest niska efektywność energetyczna budynków, której poprawa wymaga świadomych działań i prawidłowej kolejności w kompleksowej termomodernizacji. Program „Czyste Powietrze” to bardzo dobry krok w stronę polepszenia jakości powietrza w Polsce, jednak należy pamiętać, że sama wymiana kotła bez uprzedniego ocieplenia domu może pogłębić zjawisko ubóstwa energetycznego. W kotłach najnowszej generacji stosuje się drogie paliwa – jeśli budynek jest nieocieplony, koszty ogrzewania na pewno znacznie wzrosną. Najlepsze efekty ekologiczne, a także oszczędności dla właścicieli domów daje tylko kompleksowa termomodernizacja, która zaczyna się od ocieplenia budynku.

– W Polsce mamy ok. 3,5 mln budynków jednorodzinnych, które według szacunków powinny zostać objęte programem ulepszenia ich efektywności energetycznej. Szacowane całkowite koszty termomodernizacji tych budynków to ok. 200 mld zł. Jeżeli w ramach programu, przez najbliższe 10 lat uda się rozdysponować 103 mld zł, to będziemy mogli oszacować, że zostanie pokrytych ok. 50% kosztów powszechnej termomodernizacji. – dodaje Konrad Witczak, ekspert ds. zrównoważonego rozwoju w ROCKWOOL Polska.

Według raportu Szóste paliwo, gdyby udało się przeprowadzić kompleksowe docieplenie przegród zewnętrznych w 3,5 mln budynków jednorodzinnych w Polsce, oszczędność energii na cele grzewcze wyniosłaby ok. 6,2 mld zł rocznie w zależności od rodzaju wykorzystywanego paliwa. Z kolei roczne całkowite korzyści społeczne netto to ponad 20 mld zł – wynika z szacunków ekspertów z Buildings Performance Institute Europe (BPIE).

– Termomodernizacja rozwiązuje szereg problemów: pozwala na ograniczenie kosztów ogrzewania po przejściu na dobrej jakości paliwa, zminimalizowanie ubóstwa energetycznego, zmniejszenie liczby nieefektywnych energetycznie budynków, a co za tym idzie smogu. Dzięki niej znacząco wzrasta bezpieczeństwo energetyczne kraju – dodaje Konrad Witczak.