Kontrola dostępu podstawą bezpieczeństwa mieszkańców

Share |

Potrzeba bezpieczeństwa jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. W szczególności ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Dlatego niemal każdy dom jest wyposażony w różne instalacje kontroli dostępu. Od zwykłych domofonów w domach jednorodzinnych do systemów zawierających systemy monitoringu oraz weryfikacji stałych użytkowników w chronionych osiedlach. W zależności od potrzeb i możliwości finansowych budynki są chronione za pomocą różnych środków technicznych. Wyposażenie budynku może wymagać układania całej instalacji od początku lub dostosowania istniejących przewodów do nowych potrzeb. W zależności od zastanej sytuacji i potrzeb inwestora, projektant lub instalator powinien zaproponować najlepsze rozwiązanie.

Modernizacja

Najtrudniejszym wyzwaniem jest rozszerzenie możliwości istniejącej instalacji do zmieniających się wymagań jej użytkowników. Na szczęście istnieje wiele systemów, które dedykowane są do takich przedsięwzięć. Dzięki temu można, nawet najprostszą instalację dzwonkową zamienić na instalację domofonową lub wideodomofonową. Co więcej, instalacje takie mogą być wyposażane w typowe elementy systemów kontroli odstępu pozwalające na szybkie weryfikowanie osób uprawnionych do wejścia. Natomiast dla tych, którym to nie wystarcza proponowane są funkcje dodatkowe, jak przekierowywania wezwań z wejścia do telefonu, np. komórkowego, a obrazu do telewizora lub komputera pracującego w sieci intra- lub Internet. Oczywiście, ilość i rodzaj funkcji jest determinowany rodzajem i stanem instalacji rozprowadzonej w budynku. Realizacja niektórych, ze wspomnianych, funkcji może wymagać pewnych modyfikacji. A czasem konieczne jest prowizoryczne przyłączenie wszystkich urządzeń w celu sprawdzenia jakości funkcjonowania zakładanego systemu. Zwykle najbardziej wrażliwym na oprzewodowanie jest wizja. Na monitorach mogą pojawiać się różne zakłócenia ograniczające komfort korzystania z instalacji.

Domofony

Systemy domofonowe wymagają różnych ilości przewodów. Instalacje analogowe z reguły wymagają układania instalacji wielożyłowych, np. „n+1” (gdzie n oznacza ilość użytkowników). W takich rozwiązaniach wszystkie aparaty łączone są grupą przewodów zapewniających zasilanie i łączność oraz dodatkowym przewodem pozwalającym na wywołanie wskazanego użytkownika. Najstarsze rozwiązania nie posiadały zabezpieczenia przed podsłuchem (co dzisiaj jest standardem). Obecnie analogowe domofony znajdują zastosowanie jedynie w domach jednorodzinnych. We wszystkich większych obiektach są sukcesywnie wypierane przez rozwiązania cyfrowe, które nie wymagają układania dużej ilości żył. Zwykle wystarczą 2 do 6 żył, tj. 1 do 3 par. Te same przewody doprowadzane są do wszystkich aparatów, dzięki czemu znacznie zmniejsza się pracochłonność instalowania poszczególnych aparatów. Kolorystycznie kodowane żyły stanowią wielkie ułatwienie dla instalatorów. A w późniejszej eksploatacji pozwalają na wprowadzanie ewentualnych zmian i przyporządkowań.

Systemy domofonowe służą, przede wszystkim, do łączności odwiedzających z lokatorami. Po naciśnięciu przycisku przy wejściu mieszkaniec jest informowany o wywołaniu i może przyjąć rozmowę, a następnie wpuścić oczekującego lub udzielić mu odpowiednich informacji. Aby spełnić te funkcje stacje wejściowe, tj. bramofony muszą być wyposażone w głośniczki z mikrofonami, przyciski oraz elektromagnetyczne rygle (lub inne urządzenia pozwalające na zwolnienie blokady wejścia). Natomiast stacje domowe, czyli unifony, muszą posiadać słuchawki lub głośniczki z mikrofonami, sygnalizację (co najmniej dźwiękową, tj. dzwonki lub brzęczyki) wywołania oraz przyciski zwalniające blokadę drzwi wejściowych.

O ile w domach jedno- lub kilkurodzinnych ilość przycisków w bramofonie nie ma znaczenia, to w dużych budynkach, mieszkalnych czy biurowych, staje się to niewygodne i nieestetyczne. Dlatego tablice z przyciskami zostały wyparte, w domach mieszkalnych, przez klawiatury cyfrowe, a budynkach użyteczności publicznej przez elektroniczne listy firm. W budynkach reprezentacyjnych można połączyć stację wejściową z elektroniczną informacją.
Klawiatura kodowa spełnia zwykle dwie funkcje, podstawową – dzwonienie do wybranego lokalu oraz dodatkową, jaką jest szybkie zwalnianie rygla elektromagnetycznego przez wprowadzenie kodu osobistego. Wprowadzenie kodu sygnalizowane jest dźwiękiem powiadomienia w lokalu, do którego przyporządkowany jest wprowadzony ciąg cyfr. Najczęściej używa się ciągów 4-ro cyfrowych, ale wielu producentów umożliwia wprowadzanie znacznie dłuższych sekwencji. Dłuższe kody są, co prawda lepszym zabezpieczeniem przed niepowołanym dostępem, są jednak trudniejsze do zapamiętania. Szczególnie dla osób starszych. Dlatego w budynkach wielorodzinnych niemal nigdy się ich nie wykorzystuje.

Elektroniczna lista lokatorów pozwala na wyszukiwanie po nazwie firmy. Najprostsze listy umożliwiają przewijanie na wyświetlaczu pełnej listy alfabetycznie ułożonych nazw. Niektóre, wyposażone w dodatkową klawiaturę alfanumeryczną pozwalają na wprowadzanie nazw lub ułatwiają wyszukiwanie. Po wprowadzeniu pierwszej litery wyświetlana lista ogranicza się do nazw zaczynających się na nią. Każde wprowadzenie kolejnego znaku ogranicza ilość pozostających do przeszukania nazw. Przycisk wywoławczy w takich bramofonach służy dodatkowo do wywołania ochrony, portierni lub informacji. Natomiast w budynkach wyposażonych w system concierge, spełnia rolę podstawową. Zawsze służy do łączenia z portiernią. W zależności od woli inwestora system domofonowy może mieś na stałe włączoną funkcję concierge lub tylko w określonych godzinach. [ Concierge polega na kontrolowaniu wszystkich wchodzących do budynku przez personel.

Przychodzący zawsze zgłasza się do recepcji, a ta, w zależności od dyspozycji lokatora przekazuje informację, łączy rozmowę lub informuje, że nie jest to możliwe (np. w określonych godzinach). Concierge podnosi bezpieczeństwo i daje poczucie przebywania w azylu, gdzie nikt niepowołany nie zakłóci spokoju ]. Bramofony w instalacjach realizujących opisaną funkcję mogą posiadać klawiatury względnie inne urządzenia służące do bezpośredniego wywoływania lokatorów lub nie. Bezpośrednie kontaktowanie się z mieszkańcami, z reguły, jest możliwe tylko w określonych porach dnia. Poza nimi wszystkie wywołania, każdym z przycisków (lub kodów) do dowolnego mieszkania są zawsze przekierowywane do portiera.

Wideodomofony

Instalacje wideodomofonowe są instalacjami domofonowymi dodatkowo wyposażonymi w instalację wizyjną. Starsze rozwiązania polegały na równoległym przesyłaniu obrazu do instalacji fonicznej, która została wyposażona w elementy umożliwiające załączanie kamer i monitorów (tych, do których przychodzi wezwania). Te pierwsze rozwiązania wymagały dodatkowego prowadzenia wielu żył oraz wyposażania instalacji w dodatkowe urządzenia (oprócz kamer i monitorów) służące do zasilania, wzmacniania i dystrybucji sygnału wizyjnego. Sygnał wideo wymagał użycia przewodu koncentrycznego (zwykle 75, o niskim tłumieniu) lub symetryzatorów (negatywnie wpływających na jakość obrazu). Wzbogacenie instalacji o wizje, niegdyś, zawsze wymagało wymiany lub dodania przewodów. Często nie było to możliwe. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w instalacjach cyfrowych. Niezależnie od tego ilu żyłowych. W nich wystarczy dołożyć komponenty wizyjne (i ponownie zaprogramować), aby instalację domofonową przekształcić na wideodomofonową.

Jeszcze kilkanaście lat temu dominowały systemy czarno-białe, które z biegiem lat zostały zdominowane przez kolorowe. W ofercie rynkowej znajdują się wideounifony z monitorami o przekątnych od 1,8” do 7” Oprócz tego możliwe jest korzystanie z osobnych monitorów, wtedy można uzyskać obraz dowolnej wielkości. Wideodomofony, które oprócz funkcji typowych dla unifonów pokazują obraz, mogą spełniać dodatkowe funkcje. Jedną z nich jest pamięć obrazu. Funkcja ta niegdyś realizowana była za pośrednictwem dodatkowych modułów domontowywanych do wideounifonów. Postępująca miniaturyzacja pozwoliła na wbudowanie układów do wideounifonów. Coraz więcej oferowanych obecnie wideounifonów umożliwia zapisywanie obrazu z kamery na typowych kartach pamięci, np. SD.

Zapis następuje automatycznie po zarejestrowaniu wywołania (tylko, jeśli nikt nie odbierze rozmowy). Oprócz obrazu może zostać zapisany głos, np. informacja od odwiedzającego. Niektóre systemy umożliwiają także zapis w postaci filmu wideo.

Kontrola dostępu

Pod tą nazwą kryją się urządzenia wyspecjalizowane w rozpoznawaniu osób upoważnionych do wejścia na chroniony teren. Oprócz wspomnianych klawiatur kodowych, w systemach domofonowych i wideodomofonowych coraz szerzej korzysta się urządzeń dotychczas wykorzystywanych tylko do ochrony w obiektach publicznych i zakładach przemysłowych względnie niektórych instytucjach. Między innymi do potwierdzania tożsamości wykorzystywane są urządzenia biometryczne. Stanowiąc element bramofonu umożliwiają szybkie wejście rozpoznawanym osobom. Dla pozostałych oferują typowe, wcześniej opisane, funkcje.

Zdalny czytnik służy do szybkiego zwalniania zaczepów blokujących wejście. W zależności od zastosowanych transponderów możliwy jest odczyt z różnej odległości. Do zastosowań domowych wykorzystywane są dwa rodzaje: aktywne i pasywne. Klucze aktywne posiadają formę breloków i są zasilane litowymi bateriami. Ich zasięg, z zależności od producenta, wynosi najczęściej od 0,5 do 2 m. Taki zasięg całkowicie wystarcza do rozpoznania bez konieczności wyjmowania transponder z kieszeni lub torebki. Po zbliżeniu się do wejścia następuje samoczynne zwolnienie blokady. Każde użycie transpondera może być rejestrowane. Ważną zaletą zdalnych kluczy – breloków jest ich dwustronne działanie (chyba, że od wewnątrz będą ekranowane). Osoba korzystająca z tego rozwiązania może łatwo przekraczać chronione wejście w obie strony. Klucze pasywne są kartami o wielkości kart płatniczych. Są odporne na wilgoć, wodę, zanieczyszczenia i zginanie. Ich zasięg ogranicza się do kilku względnie kilkunastu centymetrów. W celu otwarcia drzwi konieczne jest odpowiednie zbliżenie karty. Zaletą zdalnych czytników jest dyskrecja montażu, gdy są zupełnie niewidocznie schowane w obudowie bramofonu (lub obok niego).

Czytnik linii papilarnych jest jeszcze doskonalszym urządzeniem, gdyż całkowicie zwalnia posiadania jakichkolwiek przedmiotów (kluczy) ani nie wymaga zapamiętywania kodów (w przypadku klawiatur kodowych). Czytniki rozpoznają funkcje życiowe palców, wykluczone jest więc podrobienie odcisku. Układy elektroniczne analizuję głębsze warstwy naskórka, dzięki czemu powierzchniowe otarcia i zabrudzenia nie wpływają na trafność odczytu. Poza tym uczą się zmian zachodzących w trakcie wzrostu dzieci. Warunkiem jest, w miarę regularne korzystanie z czytnika, który aktualizuje zachodzące zmiany. Dla bezpieczeństwa można zapamiętać kilka palców. Dla bezpieczeństwa ważne jest także to, że na podstawie cyfrowego zapisu nie da się odtworzyć odcisku. Zapis umożliwia tylko identyfikację.
Inne systemy biometrycznej identyfikacji oferowane są, jako oddzielne zespoły urządzeń. Mogą być powiązywane z systemami domofonowymi. Jednak, na razie, nie znalazłem takich rozwiązań u żadnego z producentów oferujących swoje urządzenia w Polsce.
Rodzaje bramofonów

Bramofony oferowane są, jako urządzenia podtynkowe i natynkowe. Niektóre z nich przeznaczone są do montażu w znormalizowanych puszkach podtynkowych. Jednak większość z nich wymaga osadzania w murze specjalnych puszek (dostarczanych wraz z urządzeniem). Jedna z podstawowych cech bramofonów jest ich wandaloodporność oraz niewrażliwość na czynniki atmosferyczne, takie jak mróz, deszcz i upał. W ofercie rynkowej jest wielka gama wyrobów spełniających te wymagania. Są urządzenia duże, będące jednocześnie wizytówkami domów, także z estetycznymi szyldami informacyjnymi. Obudowy zewnętrzne wykonywane są z różnego rodzaju tworzyw sztucznych, np. poliwęglanu, ze stali oraz odlewów ciśnieniowych. Kamery osłonięte są pancernym szkłem lub odpornym na uderzenia i wysoką temperaturę osłony. Coraz częściej elementem bramofonów są skrzynki na listy. W jednej obudowie znajduje się kamera, domofon, urządzenia kontroli dostępu oraz skrzynka na listy. Ta ostatnia zwykle na zewnątrz posiada tylko otwór wrzutowy, a wyjmowanie korespondencji dostępne jest od bezpiecznej, wewnętrznej strony ogrodzenia lub ściany domu. Przy doborze bramofonu warto zwrócić uwagę na sposób montażu, czy widoczne są elementy zamocowania i czy są one odpowiednio wytrzymałe. Brak możliwości demontażu od strony ulicy oraz zabezpieczenie sabotażowe (sygnalizacja demontażu) dodatkowo podnoszą poziom bezpieczeństwa.
Rodzaje unifonów

Unifony są również urządzeniami możliwymi do podtynkowego i natynkowego montażu. Coraz częściej Unifony natynkowe są niemal tak samo płaskie jak ich podtynkowe odpowiedniki. Unifony można podzielić na dwie podstawowe grupy: tradycyjne wyposażone w słuchawki oraz głośnomówiące. Te ostatnie, dzięki wygodzie użytkowania, powoli wypierają unifony słuchawkowe. Wideounifony dodatkowo wyposażane są różnej wielkości monitory. Większość z unifonów i wideounifonów posiada swoiste wzornictwo. Ciekawa stylistyka jednak nie zawsze odpowiada wystrojowi wnętrza. Dla estetów oferowane są unifony wyglądające identycznie jak pozostałe wyposażenie elektryczne budynku. Jednolita stylistyka całego osprzętu domowego: wyłączników, gniazd wtyczkowych, wyświetlaczy, termostatów, ściemniaczy, i wszelkich innych urządzeń wykorzystywanych w domowych instalacjach jest wielka zaletą i prawdopodobnie oferta takich rozwiązań stanie się powszechna za kilka lat.
Funkcje podstawowe

Niemal wszystkie unifony, zarówno te słuchawkowe jak i głośnomówiące posiadają możliwość regulacji stopnia wzmocnienia głosu. Zarówno od strony unifonu jak i bramofonu. Regulowana jest także głośność dzwonienia. Oprócz tego, w każdym unifonie, do wyboru jest kilka lub kilkanaście dźwięków dzwonienia. Zwykle można je różnicować, w zależności od rodzaju wywołania. Zwykle możliwe jest zdefiniowanie trzech rodzajów wywołania. Jeden sygnał, gdy wezwanie przychodzi z bramofonu, drugi, gdy z innego unifonu (wywołanie rozmowy wewnętrznej) i trzeci z przycisku dzwonkowego umieszczonego przy drzwiach. Dodatkowo rozmowy wywoływane z innych unifonów (tzw. interkom) mogą być automatycznie przyjmowane (tylko przez unifony głośnomówiące), bez naciskania żadnego przycisku. Dzięki temu, bez przerywania wykonywanych czynności można przeprowadzić rozmowę. (Innymi zastosowaniami jest kontrolowanie, co się dzieje w dziecięcej sypialni albo łączenie się lekarza z pielęgniarką lub technikiem stomatologicznym). Każda rozmowa ulega rozłączeniu po zasygnalizowaniu końca rozmowy lub po nastawionym czasie.

Aparaty domowe mogę mieć wyłączany sygnał dzwonienia. Wtedy sygnał wywoławczy jest wskazywany jedynie za pomocą migających LED, a w wideounifonach także pojawieniem się obrazu na monitorze. Rozmowa może być nawiązana niezależnie od sposobu ustawienia dzwonienia. Użytkownik wideounifonu może w każdej chwili połączyć się z wideobramofonem i obserwować otoczenie wejścia oraz nasłuchiwać odgłosów dobiegających stamtąd. Jeśli w systemie zainstalowanych jest kilka wideobramofonów to na wyświetlaczu pojawia się informacja tekstowa, z której stacji jest podgląd. Oczywiście na każdym monitorze można indywidualnie regulować jasność, kontrast i nasycenie barw. Obraz kolorowy podawany jest, jeśli natężenie oświetlenia nie spadnie poniżej ok. 1 lx. Wtedy kamera przełącza się w tryb czarno-biały zapewniający wysoką ostrość i rozdzielczość obrazu przy niedostatecznym oświetleniu. Do poziomu ok. 0,1 lx obraz jest całkowicie czytelny. Jednak nawet w całkowitej ciemności kamery działają, gdyż posiadają wbudowane podświetlenie, zupełnie wystarczające do oświetlenia twarzy osób stojących w odległości do ok. 1 m od kamery. Natomiast do zapewnienia niezawodnej pracy kamery, m.in. niedopuszczenie do rozszerzenia na soczewce i osłonie, kamery posiadają wewnętrzne ogrzewanie sterowane termostatami.

Niektórzy producenci liczący się z możliwością występowanie szczególnie trudnych warunków w otoczeniu wejścia (np. hałas ruchliwej ulicy) umożliwiają przełączanie rozmowy na simpleks. Wtedy domownik wymusza kierunek rozmowy, tak aby móc się porozumieć ze stojącym przed wejściem. Znacznie rzadziej wykorzystywana jest możliwość załączenia automatyki drzwiowej, powodującej samoczynne zwalnianie elektromagnetycznych rygli po naciśnięciu przycisku wywoławczego. Jednak w przychodniach i małych biurach jest to bardzo wygodnym rozwiązaniem.
Funkcje dodatkowe

Z reguły funkcje dodatkowe wymagają powiązania instalacji domofonowych z innymi instalacjami. Lista oferowanych funkcji stale się rozwija, gdyż potencjalni klienci oczekuje pełnej integracji wszystkich instalacji znajdujących się w jednym budynku. Najczęściej dodatkowe przyciski unifonów wykorzystuje się do załączania oświetlenia przy wejściu lub w klatce schodowej. Możliwe jest też niezależne otwieranie furtek oraz bram wjazdowych. A w powiązaniu z tzw. inteligentną instalacją zarządzająca budynkiem realizowanie dowolnych funkcji łączeniowych i sterowniczych.
W celu podniesienia komfortu obraz z kamer bramofonowych można przekierowywać do konkretnego telewizora, instalacji telewizyjnej (wtedy obraz pojawia się na wszystkich załączonych telewizorach) lub do sieci komputerowej (obraz pokazywany jest na monitorach komputerów pracujących w sieci).

Obraz może być rejestrowany i np. wysyłany do przebywających poza domem użytkowników, jako załącznik do emaili. Dobrym sposobem zwiększenia bezpieczeństwa jest przekierowywania połączenia na telefon, wewnętrzny, miejski lub komórkowy. To ostatnie rozwiązanie całkowicie uniemożliwia potencjalnemu złoczyńcy zorientowanie się, czy ktoś z domowników przebywa w domu, czy nikogo nie ma w domu, gdyż zawsze ktoś się zgłasza. Dzięki takim rozwiązaniom można równocześnie obserwować obraz na komputerze lub PDA i prowadzenie rozmowy z osobą czekająca przed wejściem.

Wykonywanie instalacji

W zależności od potrzeb oraz wybranego systemu należy inaczej wykonywać instalację. Różne systemy wymagają innego rozprowadzenia przewodów. Najbardziej rozpowszechnione są trzy rodzaje topologii: gwiazda, łańcuch i drzewo. Przed wyborem instalacji należy rozważyć te uwarunkowania. Ponadto powinno się zwrócić uwagę, czy instalacja wymaga prowadzenia przewodu koncentrycznego. Podstawowym przewodem zalecanym do prowadzenia instalacji jest skrętka telekomunikacyjna w izolacji dostosowanej do miejsca jej układania. Coraz większa ilość producentów zaleca korzystanie z przewodów o żyłach o przekroju 0,8 mm lub 1 mm. Od tego zależy jakość połączenia w przypadku większych odległości.

Podsumowanie

Podjęcie decyzji o wyborze instalacji należy zawsze dobrze rozważyć. Najpierw należy dobrze rozeznać sytuację w konkretnym budynku. Jeśli instalacja jest już położona, koniecznie trzeba sprawdzić, jakimi przewodami i jak wykonane są połączenia jej poszczególnych odcinków. W nowych obiektach dobrze jest zaproponować taką instalację, która pozwoli na zastosowanie różnych rozwiązań. Często okazuje się, że do realizacji dodatkowych funkcji potrzebne są dodatkowe żyły, dlatego przewód powinien posiadać rezerwę. Zwykle przewód jest najtańszym elementem instalacji, nie warto oszczędzać na nim.