Wystawa "Design a sztuka"

Władysław Strzemiński w swojej antyunistycznej koncepcji doszedł do punktu, w którym dokonywało się utożsamienie pragmatycznie traktowanego produktu przemysłowego z jego artystyczną formą. Projekty, powstające współcześnie w pracowniach designerów, wpisują się w tę ideę „estetyki utylitarnej”, ba, nierzadko też kosztem swojej użyteczności pretendują do bycia dziełami sztuki. Ich twórcy unicestwiają wówczas granice między „sztuką czystą” czy „sztuką wysoką” a własnym produktem, mając jednak świadomość, że w odczuciu odbiorcy projekty te nigdy nie staną się dziełami sztuki, zdolnymi zapełniać sale muzeów czy galerii artystycznych.

Problem tkwi w cezurze, w tej niemożliwej do fizycznego wytyczenia granicy między des beaux arts a projektami designerów, tworzących swoje prace nie tylko w zgodzie z wymogami technologii, tworzywa i oczekiwań praktycznie nastawionego odbiorcy, ale też według zasad działania artystycznego. Tej cezurze, jej definicji i aksjologicznym motywacjom ma być poświęcona konferencja „Design a sztuka”. Towarzysząca jej wystawa ma prezentować prace nie tyle współczesnych designerów, co designerów-nauczycieli akademickich, którzy w swoich pracowniach wytyczają trendy i kierunki rozwoju wzornictwa oraz odpowiadają za upodobania estetyczne swoich wychowanków.

Te zsynchronizowane wydarzenia mają na celu zderzenie obydwu zjawisk, artystycznej formy wzornictwa z tradycyjną koncepcją sztuki, by stworzyć optymalne warunki dla prób wytyczenia wspólnych i właściwych każdej z nich przestrzeni. Zarówno design, jak i sztuka są dziedzinami działalności człowieka. Są też bezsprzecznie przejawami jego kreatywności i wynalazczości. Obie dziedziny modelują swoją formą przestrzeń dialogu między twórcą a odbiorcą, w której konstytuują się idee i wartości, uobecniają się kultura i historia narodu oraz Europy. Obie niosą ze sobą określone treści, ale odgrywają nieco inną rolę w życiu jednostki i społeczeństwa. Potocznie wzornictwo jest kojarzone z użytecznością, a sztuka – z doznawaniem piękna, a przecież design nie rezygnuje z czynienia świata piękniejszym, a sztuka nie jest bezużyteczna.

To decyduje o tym, że rozwijający się między nimi dialog jest interesujący, gdyż z jednej strony dotyka porozumienia i wspólnych dla obu dziedzin obszarów działania, z drugiej – definiuje typowe dla nich strefy wyłączności. Ostatecznie jednak otwiera dyskusję na temat, czy wzornictwo jest masową fabrykacją dzieł sztuki, przy założeniu, że prototyp przynależałby do „sztuki czystej”, a jego masowo produkowane repliki byłyby już designem? Czy obraz namalowany przez artystę, a eksponowany na ścianie pokoju przestaje należeć do „sztuk czystych”, bo zaczyna pełnić funkcję dekoracji czy eksponatu? A, idąc dalej tym torem, czy obiekt architektoniczny przed jego zamieszkaniem może być traktowany jako dzieło sztuki? Czy obraz wykreowany przez architekta nie jest dość „czysty” w swojej formie, gdy dom stworzony przez malarza jest wystarczająco „czysty” w swoim pięknie? Czy restrykcje technologiczne obowiązujące we wzornictwie są czymś innym niż ograniczenia technologiczne spotykanie w obszarze des beaux arts przy tworzeniu rzeźby lub obrazu?

Tak konferencja jak i wystawa mają być pretekstem do szukania momentu, kiedy sztuka przechodzi w produkt, a produkt staje się sztuką oraz do dyskusji na temat, czy między obydwiema dziedzinami istnieje czytelne porozumienie czy konflikt, dialog czy spór. Prezentowane obiekty mają, zgodnie z koncepcją wystawy, unaocznić płaszczyzny wspólne oraz trudności klasyfikacji designu i sztuki.
dr Iwona Mikołajczyk, dr inż. arch. Agnieszka Kurkowska

Projekt został przygotowany przez pracowników naukowych Instytutu Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej przy pomocy Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku, dzięki uprzejmości Muzeum Narodowego w Gdańsku.

• Miejsce: Muzeum Narodowe w Gdańsku, Oddział Sztuki Nowoczesnej (Pałac Opatów) ul. Cystersów 18, 80–330 Gdańsk
• Czas trwania wystawy: 16.05.2015 - 30.08.2015 

Strona wystawy: mng.gda.pl