Wystawa "W niedalekiej przeszłości" - ceramika z Łysej Góry

Opis organizatora:

Łysa Góra, wzorcowa wieś okresu PRL, słynąca z produkcji ceramiki, w latach 60-70. XX w. wabiła artystów możliwością realizacji monumentalnych kompozycji ceramicznych dla architektury. Dziś wciąż inspiruje i przyciąga, prowokując inne niż w przeszłości postawy artystyczne. 

Założona w 1947 r. łysogórska spółdzielnia „Kamionka” zajmowała się przede wszystkim produkcją ceramiki artystyczno-ludowej. Po kilku latach swej działalności, pod hasłem „ceramicznego eksperymentu”, rozpoczęto w niej wyrób płyt okładzinowych przeznaczonych do dekoracji architektury. Ceramiczne kompozycje z Łysej Góry szybko pojawiły się w przestrzeniach publicznych wielu miast w Polce i za granicą. Spółdzielnia z powodzeniem działała do końca lat 80. XX w. Po likwidacji Cepelii, której podlegała oraz po przekształceniach gospodarczych okresu transformacji, nastąpił jej upadek. Zamknięta w 1992 r. wznowiła jeszcze na kilka lat działalność jako prywatne przedsiębiorstwo zajmujące się głównie produkcją doniczek przeznaczonych na rynek zagraniczny. Ten „eksperyment” nie powtórzył jednak wcześniejszych łysogórskich sukcesów. Pogłębił za to konflikty społeczne we wsi, które wpłynęły na obecny stan pospółdzielczej spuścizny.

Na wystawie „W niedalekiej przeszłości” Paweł Olszczyński bierze na warsztat ostatnie lata działalności i likwidację „Kamionki”. Wchodzi w rolę badacza, a polem jego poszukiwań staje się teren upadłych zakładów ceramicznych. Wydobywa i dokumentuje ślady ich dawnej świetności. Gromadzi archiwalia, obiekty typu ready made, ale także – na bazie oryginalnych form i materiałów – „preparuje” własne artefakty. Wykorzystuje w nich tzw. skorupy – ceramiczny gruz, odrzuty, niedokończone naczynia znalezione w pofabrycznych halach. Finalizuje przerwany proces ich produkcji, wskazując na istniejący wciąż potencjał miejsca. 

Łysogórskim wyrobom nakłada swoje maski. Niewypalone od lat donice, produkcyjne odpady pokrywa rysunkiem o charakterystycznych dla swojej twórczości motywach: siatek, włosów, wplątanych w nie postaci i twarzy. Nieprzypadkowo prace te przywołują skojarzenia z antycznymi wazami, fragmentami wykopaliskowych naczyń. Choć powstały na materiale z ostatnich lat funkcjonowania zakładów, artysta nadaje im stylistykę starożytności, by podkreślić, że przynależą już do przeszłości. Działalność Pawła Olszczyńskiego w Łysej Górze to rodzaj archeologii poza archaīos (gr. ἀρχαῖος archaīos – dawny, stary), rozumianej jako dyscyplina rzeczy, badająca zjawiska niedalekiej przeszłości. 

Wystawa budowana jest wokół głównych wątków w historii i działalności „Kamionki”, ale łysogórska spółdzielnia jest jedynie przykładem, którym Paweł Olszczyński ilustruje interesujący go problem „masy upadłościowej”, niszczejących pozostałości zakładów produkcyjnych, spółdzielni, warsztatów artystycznych, rzemieślniczych itp., które nie przetrwały okresu transformacji. 

Ceramiczne prace prezentowane na wystawie zrealizowane zostały w Łysej Górze pod opieką ostatniego kierownika artystycznego Spółdzielni „Kamionka” – Krzysztofa Sachy. 

Szczegóły na stronie wydarzenia.