Śródmieście Gdyni kandydatem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Starania Gdyni o wpisanie jej modernistycznego śródmieścia na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO weszły w nową fazę. Zostało ono wpisane na listę tentatywną, która jest ostatnim krokiem przed wpisem na listę zasadniczą. To uwieńczenie wielu lat starań i przede wszystkim konsekwentnej pracy na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego modernizmu w mieście, które powstało niespełna sto lat temu.

Podczas uroczystego otwarcia międzynarodowej konferencji naukowej „Modernizm w Europie, modernizm w Gdyni” przedstawiciel Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pani Magdalena Marcinkowska, odczytując list od Minister Magdaleny Gawin, Generalnego Konserwatora Zabytków, poinformowała oficjalnie o wpisaniu śródmieścia Gdyni na tak zwaną listę tentatywną UNESCO.



 – Z przyjemnością pragnę Państwa poinformować, że w zeszłym tygodniu wysłałam do Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO w Paryżu wniosek o umieszczenie na niej modernistycznego śródmieścia Gdyni (…). Tym samym otworzyliśmy drogę do wpisania założenia urbanistycznego Gdyni na listę UNESCO. Serdecznie gratuluję władzom miasta oraz mieszkańcom Gdyni. Nie dziwi zatem, że jedna z najważniejszych i międzynarodowych konferencji poświęconych architekturze współczesnej odbywa się w tym magicznym miejscu. Gratuluję Panu Prezydentowi Gdyni, Wojciechowi Szczurkowi, złożenia wniosku do UNESCO – czytamy w liście.

 – Dzisiaj niewątpliwie mamy dzień święta i radości, bo dzisiaj uroczyście ogłaszamy, że Gdynia trafiła na listę tentatywną Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wygląda to tak, że państwo, które chciałoby, aby jakieś miejsce z jego terytorium trafiło na Listę UNESCO, ma prawo zgłosić taki wniosek. Jeśli zostanie on zaakceptowany przez UNESCO, to trafia na listę oczekujących, co wkrótce powinno się zakończyć pełnym wpisem i uznaniem fantastycznego Śródmieścia Gdyni za Światowe Dziedzictwo UNESCO – mówi Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni.

Wielu badaczy architektury i dziedzictwa modernizmu uważa, że jakość architektury gdyńskiego śródmieścia, jego spójność urbanistyczna i wartości, które stoją za powstaniem miasta i portu pretenduje Gdynię do zajęcia miejsca na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jednym ze znawców modernizmu, który pokochał Gdynię i wielokrotnie podkreślał unikalność i wartość jej architektury, jest dr Jeremy Hoffmann z Izraela, piastujący funkcję dyrektora Wydziału Ochrony Zabytków Miasta Tel Aviv-Jafa. Tel-Aviv od 2003 roku figuruje jako „Białe Miasto” na Liście Światowego Dziedzictwa od 2003 roku.  



 – Wiedza o Gdyni nie jest wciąż duża w Izraelu, próbuję wciągać ludzi w opowiadanie historii o tym mieście, ponieważ to jest niezwykłe miasto. To już moja czwarta wizyta w Gdyni. Wciąż odkrywam na nowo tę architekturę. Myślę, że jest ona fascynująca i chociaż tyle razy już widziałem ten budynek (Dom Żeglarza na Molo Południowym, obecnie siedziba Wydziału Nawigacyjnego Uniwersytetu Morskiego), to za każdym razem na nowo odkrywam jakość tej architektury. To niesamowite. Jej wartość powinna być szeroko rozpowszechniona na całym świecie jako wartość uniwersalna i nie chodzi tu wyłącznie o Gdynię jako taką. Reprezentuje ona zmagania o niepodległość, zmagania o to, by uczynić kraj otwartym, aby otworzyć miasto na świat, to jest bardzo ważna historia. To nie jest tylko opowieść o architekturze, ale opowieść o mieście, o porcie, o wizji – mówi dr Jeremy Hoffmann.

Drogę Gdyni do stania się oficjalnym pretendentem do Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO można podzielić na klika etapów. Prawie dwadzieścia lat temu w ramach Urzędu Miasta został powołany specjalny zespół, Miejskie Biuro Konserwatora Zabytków. Był to pomysł ówczesnego wiceprezydenta dr inż. arch. Marka Stępy. Stanowisko Miejskiego Konserwatora Zabytków od tamtego czasu piastuje nieprzerwanie dr hab. inż. arch. Robert Hirsch, profesor na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Biuro pod jego kierunkiem zajęło się systematyczną pracą na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa modernizmu i jego popularyzacją. Dzięki tym wysiłkom w 2007 roku śródmieście Gdyni zostało wpisane do rejestru zabytków, a w 2015 roku modernistyczny układ śródmieścia Gdyni został uznany za Pomnik Historii. To najwyższa kategoria ochrony zabytku, jaka jest stosowana w Polsce.







Przez cały ten czas Gdynia upowszechnia wiedzę o modernizmie, czyniąc z niego swój znak rozpoznawczy. Powstał i jest cały czas rozwijany Gdyński Szlak Modernizmu, który ma specjalną stronę internetową. Każdego lata organizowane są spacery architektoniczne trasami Gdyńskiego Szlaku Modernizmu - z przewodnikiem. Miłośników modernizmu przyciągają też  fotospacery i konkurs fotograficzny. Coraz większym zainteresowaniem cieszy się coroczny Weekend Architektury czy Open House Festiwal, wydawane są broszury i publikacje, związane z modernizmem. W Muzeum Historii Żydów Polskich „POLIN” w Warszawie pokazywana jest wystawa „Gdynia – Tel Awiw”, ukazująca zaskakujące podobieństwa w historii obu miast, ich kształcie architektonicznym, powiązaniu z morzem. Wystawa zostanie pokazana także w Muzeum Miasta Gdyni, które jest jej współorganizatorem. 6 marca 2020 roku będzie miał miejsce jej wernisaż. Gdynia jest też organizatorem i gospodarzem cyklu międzynarodowych konferencji „Modernizm w Europie, modernizm w Gdyni”, której 7. edycja właśnie się zakończyła.

Wpis śródmieścia Gdyni na tentatywną listę UNESCO poprzedziły także prace nad samym wnioskiem, prowadzone i sfinalizowane przez dr inż. arch. Marka Stępę, wieloletniego wiceprezydenta Gdyni, który obecnie jest pełnomocnikiem prezydenta Gdyni do spraw projektów strategicznych. Po jego przygotowaniu został on poddany drobiazgowej weryfikacji przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, następnie przez Polski Komitet ds. UNESCO, wreszcie zatwierdzony przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ostatecznego zgłoszenia dokonuje zawsze rząd danego państwa i tak też było w tym przypadku. Po zgłoszeniu wniosku Gdyni o wpis, UNESCO dokonało jego pozytywnej weryfikacji i od dnia 26.09.2019 r. Gdynia znajduje się wśród pięciu polskich kandydatów. Aktualnie, łącznie ze śródmieściem Gdyni, na liście tentatywnej znajduje się 5 miejsc z Polski, z czego dwa to miejsca cenne przyrodniczo (Pierwotne lasy bukowe Karpat i Przełom Dunajca w Pieninach), a trzy to obiekty i miejsca związane z kulturą i działalnością człowieka: modernistyczne śródmieście Gdyni, Kanał Augustowski i Gdańsk – Miasto Pamięci i Wolności.



Polska ma na właściwej Liście Światowego Dziedzictwa 16 wpisów - 15 obiektów i miejsc kulturowych i jeden obszar przyrodniczy. W województwie pomorskim znajduje się do tej pory tylko jeden obiekt – zamek w Malborku. Z pewnością już niedługo Gdynia ma realne szanse na znalezienie się w tym prestiżowym gronie.  

Śródmieście Gdyni polskim kandydatem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.






























































Materiał prasowy: UM Gdynia