Sztuka: Wystawa malarstwa Wojciecha Cieśniewskiego "A jednak życie"

„Maluję z lęku przed złem i z tęsknoty za świętością” – tak zwięźle określa swoje prace autor. Artysta przenosi na płótno twarze z przedwojennych fotografii, spoglądając na nie ze współczesnej perspektywy – okiem wrażliwego badacza śladów, archeologa pamięci.

Obrazy Cieśniewskiego przypominają powidoki, w których miesza się historia z teraźniejszością, rzeczywistość ze snem. Twórca przywołuje w nich zdarzenia z przeszłości i podejmuje próby dotknięcia doświadczeń, których tak wielu z nas nie potrafi zrozumieć. „Moje obrazy są zadośćuczynieniem ofiarom przemocy. Są gloryfikacją piękna, jakim jest każde życie” – dodaje artysta. Silne emocje, jakie budzą w nim dzieje zagłady, wyraża też sposobem tworzenia – maluje gwałtownie i szkicowo, ekspresyjnie rozmywa postacie, powiela różne kadry tej samej historii. Sięga po rozpad i dezintegrację, aby następnie scalić, przywrócić do życia.

W przestrzeni wystawy obrazy żydowskich mieszkańców Otwocka otaczają inne prace. Wspólnie z artystą możemy spojrzeć szerzej – na sprawców, świadków, tych, którzy stawiali opór, i tych, którzy dziś mierzą się z pamięcią. A także przyjrzeć się sobie i postawić te ważne i wciąż aktualne pytania: Jak rodzi się przemoc? Czy można się jej przeciwstawić? Jakie są tego konsekwencje? I wreszcie – w jaki sposób pamiętać to, co przerasta nasze rozumienie? 

Zgromadzone prace nie są wyłącznie elegią dla pomordowanych. W swoich wizjach Cieśniewski przemalowuje żałobę – ożywia postacie tych, którzy zginęli, lub zestawia zmarłych z ocalałymi. Jego twórczość jest manifestem niezgody na śmierć, aktem moralnego sprzeciwu artysty wobec historii. Niektóre obrazy dedykowane są tym, którzy zdołali przeżyć i dali początek kolejnym generacjom, udaremniając tym samym nazistowski plan zagłady. Ich dzieci, wnuki i prawnuki zapisują nowe karty historii. Tytuł wystawy jest dopełnieniem tego przekazu – „A jednak życie”.

Przed II wojną światową Żydzi stanowili ok. 60% mieszkańców Otwocka. 19 sierpnia 1942 r. hitlerowcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince 8–10 tysięcy otwockich Żydów (ok. połowy mieszkańców miasta). Prawdopodobnie następnego dnia zostali oni zamordowani w komorach gazowych obozu w Treblince. Jednocześnie okupanci niemieccy rozstrzeliwali Żydów na miejscu. 19 sierpnia i w następnych tygodniach w lesie przy ul. Reymonta zginęło ok. 2 tysiące osób, które zdołały ukryć się przed transportem śmierci. Od sierpnia 1949 r. w tym miejscu stoi kamień pamięci. 

Od roku 2002 Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich wraz z Towarzystwem Przyjaciół Otwocka organizuje 19 sierpnia marsz pamięci i modlitwy w rocznicę zagłady otwockich Żydów. Otwoccy społecznicy kierują się zasadą „Żaden dzień nie zmienił historii naszego miasta tak bardzo jak ten”. 

W 80. rocznicę zagłady gett w Otwocku, Falenicy i Rembertowie przygotowano wspólne obchody upamiętniające. W Otwocku marsz pamięci i modlitwy odbędą się tradycyjnie 19 sierpnia. 21 sierpnia z Rembertowa do Falenicy 15-kilometrową trasą wyruszy marsz upamiętniający drogę, jaką przeszli w sierpniu 1942 r. rembertowscy Żydzi, by dołączyć w Falenicy do mieszkańców tutejszego getta, skąd wszystkich wywieziono do obozu zagłady w Treblince.

Ponadto organizatorzy zapraszają na wystawy, wykłady, koncerty i spacery po nieistniejącym mieście. 

Więcej o programie tegorocznych obchodów: na stronie poświęconej Żydom otwockim.