Trend: światło od podstaw

Upowszechnienie LED w ciągu ostatnich lat to jedna z najszybszych zmian technologicznych w ludzkiej historii – stwierdzili analitycy Goldman i Sachs w niedawnym raporcie. Rewolucja, napędzana spadkami cen i wzrostem wydajności oświetlenia oraz proekologiczną dyrektywą unijną wycofującą z rynku żarowe źródła światła, ma według przewidywań prowadzić do zmniejszenia globalnych poborów energii przez instalacje oświetleniowe nawet o 40 procent. Jednocześnie jesteśmy jednak także świadkami zmian o innym charakterze. Nowe technologie LED dają niedostępne dotąd możliwości, inspirując architektów do stosowania coraz ciekawszych rozwiązań, wychodzących poza obszar standardowych opraw. Na znaczeniu zyskuje w związku z tym całkowita indywidualizacja oświetlenia, ekspercka kooperacja z architektami na poziomie koncepcyjnym oraz integracja instalacji z inteligentnymi systemami. Oto dwa spektakularne przykłady współpracy architektów, projektantów oświetlenia i dostawców technologii z tego obszaru.

W 50. rocznicę istnienia zaprojektowanego przez Horsta Linde modernistycznego gmachu stuttgarckiego landtagu zdecydowano o potrzebie jego modernizacji. Spośród podjętych w jej ramach działań najbardziej niezwykłym posunięciem było zastąpienie wyłożonego drewnem stropu sali plenarnej częściowo przejrzystym sklepieniem z 38 świetlikami, przez które można oglądać niebo. Pod panelami, którymi pokryty jest sufit od wewnątrz, rozmieszczono wykonane na zamówienie cylindryczne konstrukcje, które dzięki swojej budowie przenoszą, kierują i rozpraszają światło dzienne. Część promieni przedostaje się do wewnątrz, część rozprasza się po powierzchni stropu. W słoneczny dzień, system jest w stanie wygenerować wystarczające do wydajnej pracy natężenie światła (ponad 500 lx). Gdy jest pochmurno, wieczorami i w nocy, dodatkowo uruchamiane jest oświetlenie elektryczne w formie opraw liniowych, bezpośrednio sprzężonych z układem. Co więcej, z myślą o realizowaniu nagrań sesji parlamentu, instalację zaprojektowano tak, by można było całkowicie wyeliminować cienie rzucane przez elementy konstrukcyjne sufitu. – Projekt był realizowany wspólnie przez berlińskie biuro Staab Architekten, projektantów oświetlenia z Licht Kunst Licht oraz ekspertów z TRILUX GmbH. W procesie trójstronnych konsultacji od podstaw stworzono konstrukcję stropu z optymalnie dostosowanymi do niej oprawami LED i rozpraszającymi światło panelami - mówi Tomasz Płuska, przedstawiciel polskiego oddziału Grupy TRILUX, odpowiedzialnej za dostarczenie wykorzystanych w landstagu rozwiązań oświetleniowych. – Całość zintegrowano z systemem sterowania wspierającym ideę Human Centric Lighting, która koncentruje się na dopasowaniu temperatury barwowej światła do rytmu dobowego ludzkiego organizmu - od ciepłej bieli charakterystycznej dla wschodu i zachodu, do chłodnego odcienia słońca w zenicie. Badania przeprowadzone przez  Jeffreya C. Halla, Michaela Rosbasha i Michaela W. Younga, uhonorowanych w 2017 roku Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny, wyjaśniają mechanizm molekularny kontroli rytmu dobowego i potwierdzają olbrzymi wpływ barwy światła na organizm ludzki i jego funkcjonowanie – tłumaczy Płuska. Modernizację wyróżniono Niemiecką Nagrodą Architektoniczną za 2017 rok, jako główną przesłankę dla decyzji jury wskazując pełną integrację oświetlenia elektrycznego z dziennym w sali plenarnej, dotychczas całkowicie odciętej od naturalnego światła. Wciąż stosunkowo niewiele firm oświetleniowych jest w stanie wchodzić w tego rodzaju współprace oraz dostarczać produkty i usługi tego typu. Projektowanie zindywidualizowanych rozwiązań zupełnie od podstaw wymaga doświadczenia i bogatej wiedzy w tym zakresie, zaplecza ekspercko-produkcyjnego i dostępu do wysokiej jakości komponentów. Tylko pełen zestaw kompetencji gwarantuje odpowiedni efekt finalny, właściwy design i wymagane parametry techniczne, jak stabilność temperatury barwowej czy permanentne wyeliminowanie efektu migotania itp. Nic więc dziwnego, że ze sprawdzonymi dostawcami „customowych” rozwiązań pierwszej próby kontaktują się najbardziej znane i prestiżowe biura architektoniczne.

Na przełomie 2018 i 2019 roku rozpocznie się wykończeniowy etap budowy Grand Theatre de Rabat – inwestycji zainicjowanej przez króla Maroko Mohammeda VI w ramach narodowego programu rozwoju kultury. Za projekt kompleksu widowiskowego o powierzchni około 27 tys. mkw. odpowiada biuro Zaha Hadid Architects, za projekt oświetlenia – nowojorskie Office for Visual Interaction Inc., a za jego technologię – Grupa TRILUX. – Tak jak w nowoczesnych instalacjach oświetleniowych oprawy komunikują się ze sobą nawzajem, tak i w realizacji zaawansowanych technologicznie projektów w symbiotycznej relacji współdziała dziś coraz więcej podmiotów – mówi Tomasz Płuska. – Eksperckie know-how, doradztwo w zakresie doboru najbardziej adekwatnych technologii oraz zdolność wytworzenia od podstaw rozwiązań idealnie dopasowanych do założeń konkretnego projektu – na tym dziś buduje się przewagę konkurencyjną na rynku oświetlenia architektonicznego. Jesteśmy dumni, że działalność Grupy TRILUX na tych polach doceniają najbardziej prestiżowe biura świata  – dodaje Project Manager TRILUX Polska. Projekt obejmuje salę teatralną na 1800 miejsc, mieszczący 7 tys. osób amfiteatr na świeżym powietrzu, przestrzenie na próby i eksperymentalne performanse oraz zapewniającą wyjątkowe doznania restaurację. Składające się na bryłę obiektu „płynne” formy tworzą spójne doświadczenie przestrzenne, nawiązujące do nurtu rzeki, nad którą zlokalizowany jest teatr. Jak będą wyglądały jego poszczególne wnętrza oraz jakie oświetleniowe fenomeny zostaną od podstaw stworzone na ich potrzeby? Będzie można przekonać się już wkrótce.