Wybrane realizacje konserwatorskie w Starym i Nowym Sączu z zastosowaniem technologii REMMERS

Trwający od kilkudziesięciu lat proces zmian technologicznych w chemii budowlanej objął również materiały stosowane podczas renowacji i konserwacji architektury. Dużą popularnością cieszą się specjalistyczne zaprawy wiążące hydraulicznie, barwione w masie zaprawy renowacyjne do uzupełniania ubytków kamieni i spoin. Inną grupę stanowią farby, impregnaty wzmacniające i hydrofobizujące mineralne podłoża na elewacjach – wszystkie one opierają się na związkach krzemoorganicznych lub zawierają ich dodatek. Równolegle wprowadzane są na rynek „na nowo odkryte” produkty oparte na spoiwach tradycyjnych takich jak wapno i cement romański.


W przypadku konkretnych problemów renowacyjnych i konserwatorskich bardzo ważny jest prawidłowy dobór preparatów chemicznych służących osiągnięciu postawionego celu. Remmers od ponad 60 lat jest firmą innowacyjną, która stara się wprowadzać na rynek technologie lub przypominać te zapomniane a konieczne dla poprawnego i trwałego efektu prac konserwatorskich. Katalog firmy zawiera kilkaset produktów wykorzystywanych do naprawy i ochrony kamienia, wątków ceglanych, tynków i drewna, a także wiele służących ochronie fundamentów przed niszczącą ingerencją wód z gruntu.

Przykładem zastosowania technologii konserwatorskich Remmers jest renowacja kompleksu klasztornego ss. Klarysek w Starym Sączu pochodzącego z początku XIV wieku. Zespół klasztorny przebudowany został przez włoskiego muratora Jana de Simoni na początku XVII w. Nadał on nowy - barokowy wygląd budowli. Przy tej okazji podkreślony został też obronny charakter założenia poprzez podwyższenie murów okalających klasztor. W pierwszym etapie prac przeprowadzono konserwację sgraffit zdobiących elewację frontową domu św. Kingi na dziedzińcu klasztoru . Zespół wykonawców kierowany przez konserwatora dzieł sztuki Adama Janczy, zajął się oczyszczeniem, wzmocnieniem istniejącej dekoracji, a więc zabiegami czysto konserwatorskimi. Kolejnym etapem była rekonstrukcja zniszczonych fragmentów sgraffita. Zastosowano zaprawy cienkowarstwowe Historic Kalkspachtel i farby Historic Kalkfarbe, które dały wspaniały naturalny efekt estetyczny. Materiały te oparte są na czystym wodorotlenku wapnia rozdrobnionym na mikrocząsteczki, dzięki czemu uzyskały postać dyspersji wapiennej, która wiąże dużo szybciej niż tradycyjne spoiwo wapienne a utwardzone spoiwo ma zwiększoną odporność na kredowanie i wytrzymałość na odrywanie. Elewacja po siedmiu latach od zakończenia prac „starzeje się” podobnie jak zachowane pierwotne fragmenty dekoracji.

Rok później w 2007 roku przystąpiono do kompleksowej renowacji elewacji wszystkich budynków i murów klasztornych. Wykonujące prace Przedsiębiorstwo Kamieniarskie Wolski, we współpracy z firmą Budowlano Konserwatorską VIBUD, podjęły się ogromnego zadania. Było to wykonanie robót budowlanych polegających na remoncie zewnętrznej części murów oraz prac konserwatorskich dotyczących kamiennego detalu architektonicznego wieży bramnej, kościoła, furty klasztornej wraz z trójkątnym szczytem i sgraffitem, muru obwodowego ze sgraffitem i basztą. Dostarczane wykonawcom prac produkty Remmers pozwalały na samodzielne dostosowanie ich do konkretnych prac zgodnie z zasadą, że „każdy obiekt jest indywidualnym problemem do rozwiązania”. Sprawdziły się preparaty KSE, które umożliwiły wzmocnienie pozbawionego pierwotnego spoiwa piaskowca, podobnie jak barwione w masie zaprawy Restauriermörtel i Fugenmörtel służące rekonstrukcji formy rzeźbiarskiej i spoin. Dla skutecznej ochrony kamienia i wątków ceglanych przed niepożądanym wnikaniem wód opadowych zastosowano preparat hydrofobizujący Funcosil. Powierzchnie wcześniej otynkowane pomalowano farbami silikonowo wapiennymi Historic Lasur. Są to pierwsze od wielu lat farby, w których zamiast bieli tytanowej zastosowano tradycyjnie stosowany wypełniacz wapienny. Standardowe farby silikonowe i silikatowe na elewacjach, gdzie duże płaszczyzny tynku nie są przerywane detalem architektonicznym wyglądają często nazbyt perfekcyjnie. Na pokrytych tynkiem elewacjach zespołu klasztornego dzięki zastosowaniu farby Historic Lasur, uzyskano wyraz estetyczny zbliżony do starych powłok wapiennych.



Dążenie do zapewnienia trwałości i skuteczności prac, skłoniła pracownię konserwatorską ARStec wykonawcę renowacji fasad gimnazjum i liceum przy ulicy Długosza w Nowym Sączu do sięgnięcia nie tylko po farby, lecz cały system produktów. Kondygnacje dwóch elewacji szkoły są podzielone szerokim fryzem sgraffitowym z motywami arabeskowymi i kandelabrowymi, z gryfami, smokami i główkami aniołków. Neorenesansową, pochodzącą z 1898 roku dekorację fasady gimnazjum Mickiewicza wieńczą pod gzymsem popiersia wybitnych Polaków, królów, pisarzy, malarzy i patriotów. W trakcie konserwacji wykorzystano szeroki asortyment produktów do konserwacji cokołu z piaskowca jak też do rekonstrukcji detalu sztukatorskiego obu szkół i sgraffit dekorujących elewacje gimnazjum. Kamień i sgraffito wzmocniono stosując KSE 300 - preparat oparty na estrach kwasu krzemowego a ubytki wypełniono barwioną zaprawą mineralną Restauriermörtel. Po usunięciu warstwy farb emulsyjnych i podklejeniu rozwarstwionych sgraffit, naprawione tynki wyrównano zbrojoną mikro włóknami szpachlówką Feinputz, aby były idealnym podkładem pod powłoki malarskie. Zastosowane na elewacjach paroprzepuszczalne powłoki malarskie Siliconharzfarbe LA są stosowane w Polsce od 20 lat. Są farbami kryjącymi, chroniącymi elewację przed wnikaniem wody a przepuszczalnymi dla pary wodnej i dwutlenku węgla, dzięki czemu mur „oddycha”-może wysychać. Farba LA położona na tynki na elewacjach obu szkół przy ulicy Długosza nie ciemnieje, daje trwałą powłokę, odporną na zanieczyszczenia powietrza i działanie wody opadowej.

Przedstawione realizacje konserwatorskie klasztor ss. Klarysek w Starym Sączu i budynki szkół przy ul. Długosza w Nowym Sączu to obiekty pochodzące z różnych epok historycznych, lecz o podobnych problemach konserwatorskich, którymi były konserwacja tynku malowanego, piaskowca i sgraffit. Konserwator, architekt i wykonawca prac otrzymał od producenta materiały oparte na tradycyjnych spoiwach, zmodyfikowanych i całkowicie współczesnych. Dzięki połączeniu wysokiej, jakości rzemiosła konserwatorskiego z dobrze dobranymi materiałami przywrócono elewacjom klasztoru i szkół utracone piękno.

Jacek Olesiak

konserwator dzieł sztuki
Remmers Polska Sp. z o.o.

http://www.remmers.pl/