Automatyzacja budynku a jego efektywność energetyczna - norma PL-EN 15232

Decyzja o wdrożeniu rozwiązań automatyki budynkowej w budynkach komercyjnych jest ściśle uzależniona od spodziewanych oszczędności energetycznych. Zakres integracji systemów też pokazuje priorytety inwestorów.

Największe zainteresowanie u klientów wzbudza automatyzacja sterowania instalacjami HVAC, bo tutaj można liczyć na największe zyski. W jaki sposób inwestor może zdefiniować wymagania co do automatyki, by zapewniała oczekiwaną efektywność energetyczną? Służy temu norma europejska PL-EN 15232. I o niej w dzisiejszym tekście.

Standard PL-EN 15232 "Energetyczne właściwości budynków - Wpływ automatyzacji, sterowania i technicznego zarządzania budynkami" należy do grupy norm związanych z Dyrektywą EPDB. Został wprowadzony przez Europejski Komitet Normalizacyjny w 2010 roku, a od 2012 jest dostępny w wersji polskiej. Norma precyzuje metody oceny wpływu automatyki na energochłonność, w tym metodę obliczania współczynników oszczędzania energii, która może być wykorzystana przez audytorów przy ocenie energetycznej budynków. Ponadto  zawiera zalecenia co do stosowania systemów dla poszczególnych typów obiektów.

Twórcy normy objęli nią dwa typy instalacji: system automatyki i zarządzania BACS (building automation and control system) oraz system technicznego zarządzania budynkiem TBM (technical management system).

Wreszcie standard definiuje klasy systemów BACS i TBM:
Klasa D - to systemy BACS, które nie mają wpływu na efektywność energetyczną budynku, klasyfikuje się do nich wszystkie BACS, które nie spełniają wymogów dla klasy C; nie powinno się ich stosować w nowych obiektach;
Klasa C - to standardowe systemy BACS; wśród wymagań jest instalacja termostatów lub czujników elektronicznych w każdym pomieszczeniu, czujniki temperatury na zewnątrz, możliwości sterowania natężeniem pracy oraz funkcji włącz/wyłącz;
Klasa B - to zaawansowane systemy BACS z elementami technicznego zarządzania budynkiem;
Klasa A - to systemy BACS o dużej efektywności energetycznej, które umożliwiają dwukierunkową komunikację urządzeń sterujących, wykonawczych i sensorów. Każdy odbiornik energii w każdym pomieszczeniu musi mieć możliwość indywidualnego sterowania - odpowiednio do rzeczywistych potrzeb;

W normie znajduje się szczegółowy opis funkcji, które muszą być wdrożone w budynkach, aby systemy mogły przynależeć do poszczególnych klas. Z tym że inne są wymagania dla obiektów mieszkalnych, a inne (znacznie wyższe) dla niemieszkalnych.

Tabela pokazuje, jakich oszczędności energii można się spodziewać stosując systemy poszczególnych klas.


I tak w pomieszczeniach biurowych, gdzie zainwestowano w automatykę klasy A, możemy zaoszczędzić do 30%  energii cieplnej. Jeszcze większe zyski przyniesie inteligentne zarządzanie salami wykładowymi - twórcy normy liczą, że będzie to nawet 50%.

Czynniki sukcesu
Uzyskanie danych o rzeczywistych oszczędnościach w konkretnym obiekcie jest możliwe jedynie na podstawie badań porównawczych z identycznym budynkiem referencyjnym. Jednak istnieje kilka warunków, których spełnienie daje pewność, że zrobiliśmy wszystko, co można, dla efektywnego zarządzania budynkiem.

Po pierwsze: wybór technologii. Obecnie zalecaną technologią, która pozwala na wdrożenie automatyki dla budynków klasy A są otwarte systemy automatyki. Opierają się na upublicznionych standardach komunikacyjnych, które umożliwiają instalację urządzeń różnych producentów. Na rynku wśród producentów najbardziej znane są następujące standardy: KNX/EIB, LonWorks i BACnet, przy czym wiodącym w Europie jest ten pierwszy, objęty europejską normą EN 50090 (KNX).

Po drugie: projekt. Dobry projekt jest tworzony na początku budowy i zintegrowany z pozostałymi projektami branżowymi. To pomaga uniknąć sprzeczności i maksymalnie wykorzystać wybrany sprzęt - pod względem zarówno jego funkcjonalności, jak i efektywności działania.

Po trzecie: customizacja. Właściwe wdrożenie systemu automatyki to nie tylko instalacja i uruchomienie sprzętu. Dopiero "w praniu" wychodzą zwyczaje użytkowników, do których trzeba dopasować (zaprogramować) scenariusze działania systemu. Tak by system był jak najbardziej efektywny, ekonomiczny i ergonomiczny.