13 edycja Międzynarodowego Festiwalu Art Moves, czyli sztuka w czasach epidemii

Zoran Georgiev / Niemcy – zwycięzca konkursu

W tym roku impreza odbędzie się w Toruniu po raz trzynasty. Przewodnie hasło festiwalu brzmi „Epidemia – globalna katastrofa, kara czy szansa, by wymyślić siebie i świat na nowo?”. W ramach festiwalu, jak co roku, zobaczymy w przestrzeni miejskiej Torunia prace uzdolnionych debiutantów, jak i uznanych, międzynarodowych twórców. Otwarcie odbędzie się 11 września, natomiast już od początku września można oglądać dzieła prezentowane na citylightach i ekranach LED.

To szczególna edycja festiwalu, bo w całości poświęcona światowej epidemii. To swoistego rodzaju gorący raport z placu boju, świeży przekaz i osobiste refleksje „przelane na bilbord” przez artystów z całego świata. To paleta różnorodnych spojrzeń na to, w jaki sposób radzimy sobie, czy też nie radzimy z nowym wyzwaniem, jakie stoi przed ludzkością. To festiwal nie tylko o zagrożeniach i wyzwaniach, jakie przed nami stoją, o ale też o nadziejach i rozwiązaniach, jakich szukamy i o jakich marzymy.

Artystyczne prace będą eksponowane w przestrzeni miejskiej Torunia na bilbordach, citylightach i ekranach LED. Model prezentacji prac w przestrzeni miejskiej sprawdza się szczególnie w czasie kryzysu związanego z epidemią, gdyż pozwala odbiorcom bezpiecznie uczestniczyć w kulturze, bez ryzyka narażenia swojego zdrowia. Wychodzimy z wartościowymi pracami w przestrzeń miejską, którą na jeden miesiąc zamieniamy w niepowtarzalną galerię sztuki, bezpłatną i dostępną 24h/7. Sprawia to, że prace zyskują bardzo szeroki odbiór i charakteryzują się ogromną docieralnością do odbiorców, nawet tych, który nie uczęszczają do tradycyjnych galerii sztuki i muzeów.
„Nie znam drugiego takiego festiwalu na świecie jak Festiwal Art Moves. Wiele muzeów zostało zamkniętych z powodu COVID-19, ponieważ gromadzenie się nie jest bezpieczne. Muzea zaczynają więc prezentować dzieła sztuki na billboardach i wystawach plenerowych – praktyka zapoczątkowana przez Art Moves, która trwa już od 13 lat. Wystawy plenerowe organizowane przez Art Moves w parkach publicznych oraz dzieła sztuki przedstawiane w przestrzeniach publicznych i z wykorzystaniem billboardów to nowe sposoby na obcowanie ludzi ze sztuką, z minimalnym zagrożeniem dla zdrowia” – napisała o toruńskiej imprezie Christina Wong Yap, artystka z Nowego Yorku, która kilkakrotnie brała udział w festiwalu, a w roku 2012 gościliśmy ją w Toruniu podczas otwarcia.

W ciągu ostatnich kilku lat sztuka prezentowana na bilbordach stała się kulturalnym „must have”. Bilbordowe wystawy odbywają się od Teheranu, Mexico City, po Paryż, Los Angeles i Nowy York. Toruń jest jednym z prekursorów tego trendu – Art Moves jest pierwszym i jak na razie jedynym na świecie cyklicznym festiwalem promującym tego rodzaju sztukę. „Na całym świecie bilbordy kojarzą się jednoznacznie z reklamą, tylko nie w Toruniu – przez kilka jesiennych tygodni bilbord staje się w Toruniu antybilbordem. Manifestacją myśli kontestującej konsumpcjonizm, wszelkie formy intelektualnego i duchowego zniewolenia. Anglia ma swojego poruszającego sumienie Banksy’ego, my stymulujący myślenie festiwal Art Moves” – pisał o festiwalu Piotr Sarzyński w tygodniku Polityka. Podobna inicjatywa pojawiła się w tym roku w USA – prace artystów prezentowane są na billboardach na Times Square w Nowym Jorku, by wyrazić wdzięczność dla pracowników służby zdrowia. Projekt ten zyskał dużą popularność, jest prezentowany w ponad 400 przestrzeniach publicznych w Nowym Jorku, Bostonie i Chicago.

Jednym z głównych elementów festiwalu jest corocznie organizowany, międzynarodowy konkurs na najlepszą pracę bilbordową. Do wystawy konkursowej wybierane są najciekawsze prace, nadesłane przez utalentowanych artystów z całego świata. W tym roku artyści zostali zaproszeni do twórczej interpretacji hasła „Epidemia – globalna katastrofa, kara czy szansa, by wymyślić siebie i świat na nowo?”. Na tegoroczny konkurs wpłynęło 1410 prac, nadesłanych przez 789 artystów z 70 krajów świata. Otrzymaliśmy prace Rosji, Indii, Uzbekistanu, Chin, Macedonii, Kuby, Włoch, Iranu i wielu innych! Wyjątkowo dużo prac otrzymaliśmy z Chin i Indii. Pokazuje to, że twórcom z tych państw szczególnie bliskie jest tegoroczne hasło konkursowe.

Ostanie miesiące zmieniły cały świat – poszczególne społeczeństwa i kraje, życie całych rodzin i poszczególnych jednostek. Normalne reguły rzeczywistości zostały zawieszone, a my ukryliśmy się w domach, odizolowaliśmy się od innych i zamarliśmy w przerażeniu. Poszczególne jednostki i całe społeczeństwa opanował strach, lęk i trauma. Te trudne chwile i doświadczenia odcisnęły na nas piętno, ale czy zmieniły nas na lepsze? Czy jest to trwała, czy tylko tymczasowa zmiana, a po chwilowej grozie świat powróci na stare tory? Czy powinniśmy szybko zapomnieć o tym, co się stało – o naszych doświadczeniach i emocjach, czy może wręcz przeciwnie – powinniśmy to dobrze zapamiętać, przemyśleć i wyciągnąć konstruktywne wnioski? Czy to, co się stało to kara czy może szansa, by wspólnym, globalnym wysiłkiem wymyśleć siebie i świat na nowo? Jak wykorzystać te trudne doświadczenia, by zbudować lepszy świat? Co konstruktywnego można wynieść z trudnych wydarzeń, jakie wszyscy w różnych miejscach na ziemi przeżywaliśmy? Które z tych doświadczeń mogą wzmocnić nas samych, jak i kulturę, w której żyjemy, by w przyszłości lepiej radzić sobie z podobnymi wyzwaniami?

Jury w składzie: Adam Niklewicz (artysta / North Haven, Connecticut), Mark Titchner (artysta / Londyn), Małgorzata Augustyniak (historyk sztuki, wiceprezes zarządu AMS SA / Warszawa), Joanna Górska (artystka, kurator, dyrektor artystyczny Festiwalu Art Moves / Toruń) wyróżniło 10 prac, które zostaną pokazane na bilbordach w ramach Festiwalu Art Moves 2020. Jury za najbardziej interesującą pracę uznało projekt, którego autorem jest Zoran Georgiev z Niemiec i właśnie do niego powędruje Główna Nagroda Konkursu w wysokości 5000 PLN.

Zoran Georgiev / Niemcy – zwycięzca konkursu

Zwycięska praca pokazuje paradoksy współczesnej rzeczywistości. W ironiczny sposób nawiązuje do tego, co już było i co niestety doskonale znamy z naszej historii. Ostrzega nas przed tym, co będzie (a może już jest) i czego nie chcemy dostrzec. W dyskursie publicznym całą uwagę skupiamy na zagrożeniach, jakie niosą ze sobą populizmy i nacjonalizmy współczesnych państw narodowych, a nie dostrzegamy, że właściwie to już są stare kategorie, które wychodzą z użycia. W rzeczywistości wyłaniają się nowe, cyfrowe „państwa”, a my stajemy się ich obywatelami. Zamknięci w izolacji, starając się nawiązać kontakt z innymi i ze światem, nie mamy specjalnego wyboru, jesteśmy skazani na technologię. Musimy stać się cyfrowymi obywatelami i złożyć przysięgę na cyfrową konstytucję oraz zaakceptować nieprzejrzyste i niedemokratyczne warunki, jakie nam te nowe państwa dyktują, czy tego chcemy czy nie.

Piotr Depta-Kleśta / Polska

Praca Piotra Depty-Kleśty odnosi się do dystansu społecznego, który powinniśmy zachowywać w czasie epidemii dla wspólnego dobra. Równocześnie przestrzega przed tym, że należy bardzo uważać, by słuszne zasady nie stały się stałym wzorem, zamieniając się w kolejną cegłę w murze, oddzielającym nas od innych i rzeczywistości - jak w słynnym przeboju zespołu Pink Floyd Another Brick In The Wall.

Teresa Orazio / Włochy / Nie możemy wrócić do normalności, ponieważ to właśnie normalność, którą mieliśmy stanowiła problem

Praca Teresy Orazio opowiada o naszym pragnieniu i tęsknocie do powrotu do normalności. Chcielibyśmy, by ta anormalna sytuacja już się skończyła i było tak jak dawniej. Ale czy nie ulegamy pewnej iluzji? Czy przedepidemiczna normalność była w rzeczywistości normalna, czy raczej pełna nierozwiązanych problemów i konfliktów? Może warto nie tyle tęskni za tym, co było, co wykorzystać ten czas zawieszenia do pogłębionej refleksji nad tym, jak wymyśleć naszą normalność na nowo.

Joanna Górska (Galeria Rusz) / Polska

Rafał Góralski (Galeria Rusz) / Polska

Może jednak nie warto za wszelką cenę uciekać przed zarażeniem, może warto czymś się zarazić? Może pora byśmy w końcu zdecydowali się na bycie optymistami, a nie jak do tej pory ciągle narzekającymi i niezadowolonymi pesymistami? Przewrotnie można też zapytać, czy może warto nie tylko czegoś się nauczyć, ale też oduczyć? Jeśli zdołaliśmy nauczy się złych rzeczy, możemy też nauczyć się dobrych.

Dawid Celek / Polska

Mark Titchner / Wielka Brytania

Warto też byśmy nie porzucali nadziei i pamiętali, że te dni (i złe chwile) przeminą, a równocześnie byśmy byli czujni, by tymczasowe restrykcyjne rozwiązania narzucane przez rządy w celu zwalczania epidemii nie stały się stałymi rozwiązaniami, wygodnymi dla sprawowania władzy przez rządzących, ale niekorzystnymi dla ogółu społeczeństwa. Bardzo dobrze pokazuje to praca Dawida Celka, nawiązująca do słynnego plakatu KonstytucJA.

Nie tylko artyści zmierzyli się z festiwalowym hasłem – do tworzenia będą mogli włączyć się również nasi widzowie – w ramach Art Moves Workshop odbędą się warsztaty dla dzieci oraz pojawią się specjalne, interaktywne bilbordy, dzięki którym odbiorcy będą mogli aktywnie włączyć się w festiwalowe działania.

W ramach tegorocznej edycji festiwalu pokażemy prace 21 artystów z 13 państw:

Zoran Georgiev / Niemcy
Alex Gourinovski / Białoruś
Alina Kashitsyna / Grecja
Bahram Gharavi Manjili / Iran
Carilla Karahan / Turcja
Erick Ginard i Katherine R. Paz / Kuba
Magdalena Sikora / Polska
Piotr Depta-Kleśta / Polska
Sichen Kong / Chiny
Teresa Orazio / Włochy
Katarzyna Nachman / Polska
Ying-Hsiu, Chen i Hsiang-Ying, Chen / Tajwan
Mark Titchner / Wielka Brytania
Wei Su / Kanada
Alessandro Di Sessa / Włochy
Dawid Celek / Polska
Taber Calderon / USA
Joanna Górska i Rafał Góralski (Galeria Rusz) / Polska

Otwarcie
Oficjalne otwarcie festiwalu odbędzie się 11.09.2020 o godz. 12 na Pl. Rapackiego w Toruniu. Będzie mu towarzyszyła akcja artystyczna Galerii Rusz pt. „Czym warto się zarazić?”.

Program festiwalu